Vũ trụ – Tapchilamdep.net

Kính viễn vọng James Webb hé mở bí mật về hố đen vũ trụ

Linh — Mon, 06 Oct 2025 17:39:21 +0000

Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST) đã đạt được một phát hiện quan trọng khi ghi nhận những hố đen đầu tiên đang ‘ngốn’ các ngôi sao trong các thiên hà bị bụi vũ trụ che khuất. Thông tin này được công bố trong một nghiên cứu trên tạp chí Astrophysical Journal Letters vào ngày 1/8.

Sử dụng khả năng quan sát hồng ngoại vượt trội của mình, JWST đã có thể nhìn xuyên qua lớp bụi dày đặc để phát hiện ra các sự kiện hiếm gọi là TDE (tidal disruption event), xảy ra khi một ngôi sao bị kéo vào quá gần một hố đen và bị kéo giãn thành đĩa khí nóng trước khi bị nuốt chửng.

Thông thường, TDE được phát hiện thông qua bức xạ tia X, cực tím hoặc ánh sáng khả kiến phát ra từ khí sao bị nung nóng. Tuy nhiên, trong môi trường đầy bụi, các tín hiệu này gần như bị chặn hoàn toàn. Nhưng JWST đã tận dụng được khả năng phát ra ánh sáng hồng ngoại của bụi vũ trụ sau khi hấp thụ năng lượng, cho phép kính viễn vọng này phát hiện ra các tín hiệu đặc trưng.

Tiến sĩ Megan Masterson, nhà vật lý thiên văn tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), cho biết JWST gần như là cách duy nhất để nghiên cứu các hố đen đang ăn sao nhưng bị bụi che kín. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng JWST để tập trung vào 4 trường hợp tiềm năng và phát hiện ra các nguyên tử bị ion hóa mạnh – một dấu hiệu rõ ràng cho thấy có bức xạ năng lượng cao từ hố đen đang hoạt động.

Đồng thời, dấu vết của bụi silicat cũng cho thấy các sự kiện này nhiều khả năng liên quan đến các hố đen ‘ngủ yên’ vừa tỉnh dậy để ‘ăn nhẹ’ một ngôi sao. Mô phỏng máy tính sau đó đã xác nhận các quan sát của JWST hoàn toàn phù hợp với kịch bản TDE.

Phát hiện này không chỉ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về cách các hố đen hoạt động trong môi trường nhiều bụi – vốn chiếm phần lớn vũ trụ, mà còn mở ra một phương pháp mới để ‘nhìn thấy’ những hố đen từ trước đến nay gần như vô hình.

Astrophysical Journal Letters là một trong những tạp chí hàng đầu trong lĩnh vực vật lý thiên văn, với các nghiên cứu chuyên sâu về các hiện tượng vũ trụ.

Với khả năng quan sát hồng ngoại vượt trội, JWST đang trở thành một công cụ quan trọng trong việc khám phá vũ trụ, giúp các nhà khoa học giải đáp những bí ẩn về các hố đen, sao, thiên hà và nhiều hiện tượng vũ trụ khác.

Phát hiện tia sáng chói lòa từ vụ lỗ đen xé sao 450 triệu năm ánh sáng từ Trái Đất

Linh — Tue, 30 Sep 2025 22:40:19 +0000

Các nhà khoa học đã phát hiện một sự kiện vũ trụ hiếm gặp, hé lộ về sự tồn tại của một loại ‘quái vật vũ trụ’ bí ẩn. Sự kiện này liên quan đến một nguồn tia X mạnh, được gọi là HLX-1, nằm trong một thiên hà cách Trái Đất 450 triệu năm ánh sáng. Các đài quan sát tia X trên Trái Đất đã phát hiện ra sự kiện này, mở ra một cửa sổ mới để nghiên cứu về vũ trụ.

Bắt được tín hiệu lạ từ “mắt xích còn thiếu của vũ trụ” – Ảnh 2.

HLX-1 là kết quả của một vụ lỗ đen xé sao, hay còn gọi là ‘gián đoạn thủy triều’ (TDE), khi một lỗ đen khối lượng trung bình thức giấc và bắt đầu ‘ăn thịt’ một ngôi sao. Lỗ đen này được cho là có khối lượng trung gian, nằm giữa lỗ đen siêu khối và lỗ đen khối lượng sao, với khối lượng nặng gấp 100-100.000 lần Mặt Trời. Sự tồn tại của loại lỗ đen này đã được lý thuyết hóa, nhưng chưa bao giờ được quan sát trực tiếp.

Sự kiện HLX-1 đã được quan sát vào năm 2009, sau đó nó sáng hơn gấp 100 lần vào năm 2012 và mờ đi vào năm 2023. Các nhà khoa học tin rằng lỗ đen này có thể đã gắn bó với một ngôi sao khổng lồ và ăn dần ngôi sao, dẫn đến các vụ bùng nổ lặp đi lặp lại. Hiện tượng này đang引起 sự quan tâm lớn trong cộng đồng khoa học, vì nó có thể giúp giải đáp các bí ẩn về vũ trụ.

“Bây giờ chúng ta cần chờ xem liệu nó có bùng phát nhiều lần không, hay có một điểm khởi đầu, một đỉnh điểm, và bây giờ nó sẽ giảm dần cho đến khi biến mất” – nhà thiên văn học Roberto Soria thuộc Viện Vật lý thiên văn quốc gia Ý, đồng tác giả, cho biết. Ông cũng cho biết thêm rằng sự phát hiện này mang lại hy vọng mới cho việc nghiên cứu về sự hình thành của lỗ đen siêu khối.

Sự phát hiện này cũng mở ra một hướng nghiên cứu mới về sự hình thành của lỗ đen siêu khối. Lỗ đen siêu khối là những lỗ đen có khối lượng hàng triệu hoặc hàng tỷ lần Mặt Trời, và chúng thường được tìm thấy ở trung tâm của các thiên hà. Việc nghiên cứu về sự hình thành của lỗ đen siêu khối có thể giúp giải đáp các bí ẩn về vũ trụ, chẳng hạn như cách thức hình thành của các thiên hà và vai trò của lỗ đen trong quá trình này.

Các nhà khoa học đang tiếp tục quan sát HLX-1 để hiểu rõ hơn về hiện tượng này. Họ cũng hy vọng rằng sự phát hiện này sẽ giúp họ tìm ra thêm nhiều lỗ đen trung gian khác, và từ đó có thể giải đáp các bí ẩn về vũ trụ. Để tìm hiểu thêm về HLX-1 và các phát hiện mới về lỗ đen, bạn có thể truy cập trang web của NASA hoặc trang web của ESA để cập nhật thông tin mới nhất.

Phát hiện đám mây khí khổng lồ chứa cồn trong vũ trụ

Linh — Wed, 17 Sep 2025 15:24:04 +0000

Vào đêm năm 1995, một khám phá đáng kinh ngạc đã được thực hiện trong lĩnh vực thiên văn học, làm thay đổi hoàn toàn quan điểm của chúng ta về sự kỳ lạ và phức tạp của vũ trụ. Các nhà khoa học đã tình cờ phát hiện ra một đám mây ethanol khổng lồ, được đặt tên là G34.3, một khám phá quan trọng giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự hình thành của các ngôi sao và thành phần hóa học của vũ trụ.

Đám mây G34.3 là một đám mây khí liên sao, hay còn gọi là tinh vân, nằm cách Trái Đất 10.000 năm ánh sáng và có đường kính gấp 1.000 lần đường kính Hệ Mặt Trời. Điểm đặc biệt của đám mây này là sự hiện diện của cồn etylic, một loại cồn tương tự như cồn được sử dụng trong đồ uống. Lượng cồn trong G34.3 thật令人 kinh ngạc, có thể cung cấp 400 nghìn tỷ pint bia. Tuy nhiên, mặc dù có vẻ như đây là một ‘bữa tiệc bia thượng hạng’ trong trí tưởng tượng của nhiều người đang trôi nổi trong không gian, nhưng các nhà khoa học lại có một tin xấu: đám mây này không thích hợp để con người tiêu thụ.

Các nhà thiên văn học sử dụng kính viễn vọng, như Kính viễn vọng không gian James Webb, để phân tích ánh sáng hồng ngoại phát ra từ những đám mây này và xác định sự hiện diện của các phân tử cụ thể, bao gồm cả rượu.

Tiến sĩ Lisa Harvey-Smith, người đứng đầu nhóm nghiên cứu, giải thích rằng đám mây này còn chứa một số hóa chất độc hại khác như carbon dioxide, amoniac và hydro xyanua. Vì vậy, thay vì là một thiên đường cho những người mê bia, G34.3 là một ‘phòng thí nghiệm’ hóa học khổng lồ, chứa đầy những hợp chất phức tạp và độc hại.

Sự hiện diện của rượu và các phân tử hữu cơ phức tạp khác trong không gian rất quan trọng vì những phân tử này được coi là thành phần cấu tạo nên sự sống và có thể giúp các nhà khoa học hiểu được thành phần hóa học của không gian giữa các vì sao và nguồn gốc tiềm ẩn của sự sống.

Việc phát hiện ra đám mây ‘rượu’ không chỉ dừng lại ở sự tò mò. Các nhà thiên văn học hy vọng sẽ tìm hiểu thêm về sự hình thành của các ngôi sao trong thiên hà của chúng ta thông qua những thông tin mới được khám phá về nó. Các nhà khoa học đã sử dụng kính viễn vọng vô tuyến MERLIN của Vương quốc Anh để quan sát đám mây này và thu được những hình ảnh với độ nhạy cao hơn. Việc này đã giúp họ phát hiện ra maser methanol hay đám mây ‘rượu’.

Tiến sĩ Harvey-Smith cho biết: ‘Vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải về sự ra đời của các ngôi sao khổng lồ bởi vì các trung tâm hình thành bị bụi che phủ. Bức xạ duy nhất có thể thoát ra là ở bước sóng vô tuyến, và mạng lưới MERLIN được nâng cấp hiện đang mang đến cho chúng ta cơ hội đầu tiên để nhìn sâu vào các vùng hình thành sao này và xem điều gì thực sự đang diễn ra’.

Phát hiện về G34.3 không chỉ làm phong phú thêm hiểu biết của chúng ta về thành phần hóa học của vũ trụ mà còn cung cấp một công cụ mạnh mẽ để nghiên cứu quá trình hình thành sao, một trong những bí ẩn lớn nhất của vũ trụ. Câu chuyện về đám mây ‘rượu’ khổng lồ này là một lời nhắc nhở rằng vũ trụ hoang dã, kỳ lạ và phức tạp hơn rất nhiều so với những gì chúng ta từng tưởng tượng, và mỗi khám phá mới lại mở ra một cánh cửa khác cho những điều chưa biết.

Phát hiện siêu Trái Đất mới có khả năng hỗ trợ sự sốngอยู่ gần nơi chúng ta

Linh — Thu, 21 Aug 2025 16:39:16 +0000

Một nhóm các nhà nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Ngoại hành tinh Trottier (IREx) tại Canada vừa hoàn thành một cuộc điều tra chi tiết về hệ thống hành tinh quay quanh L98-59, một ngôi sao lùn đỏ cách Trái Đất khoảng 35 năm ánh sáng. Cuộc nghiên cứu này đã dẫn đến việc phát hiện ra hành tinh thứ năm trong hệ thống, được đặt tên là L98-59 f. Đây là một siêu Trái Đất nằm trong vùng sự sống của sao mẹ, nơi nước có thể tồn tại ở trạng thái lỏng.

Vùng sự sống, thường được gọi là vùng Goldilocks, là khu vực có khoảng cách với sao mẹ vừa đủ để các hành tinh nhận được nhiệt lượng phù hợp và duy trì được nước ở trạng thái lỏng. Trong Hệ Mặt Trời của chúng ta, có ba hành tinh thuộc vùng này: Sao Kim, Trái Đất và Sao Hỏa. Sự hiện diện của L98-59 f đã được phát hiện thông qua những biến thiên tinh tế trong chuyển động của ngôi sao, được phát hiện bằng cách sử dụng phép đo vận tốc xuyên tâm.

L98-59 f nhận được năng lượng từ sao mẹ L98-59 tương đương với những gì Trái Đất nhận được từ Mặt Trời. Điều này khiến nó trở thành một mục tiêu cực kỳ hấp dẫn cho các dự án săn tìm sự sống ngoài hành tinh. Trước đó, ngôi sao mẹ L98-59 đã được kính viễn vọng không gian TESS của NASA phát hiện lần đầu tiên vào năm 2019. Hệ thống này lập tức gây chú ý với 4 hành tinh có kích cỡ gần giống Trái Đất quay quanh.

Các hành tinh trong hệ thống này có những đặc điểm rất đa dạng, từ tiểu Trái Đất hiếm hoi L98-59 b đến các hành tinh có thể trải qua hoạt động núi lửa cực độ do thủy triều. L98-59 f là một phát hiện mà các nhà khoa học rất trông đợi. Việc tìm thấy một hành tinh ôn đới trong một hệ thống nhỏ gọn như vậy khiến khám phá này đặc biệt thú vị, làm nổi bật sự đa dạng đáng chú ý của các hệ thống ngoại hành tinh và củng cố việc nghiên cứu các hành tinh có khả năng sinh sống xung quanh các ngôi sao khối lượng thấp.

Khoảng cách chỉ 35 năm ánh sáng cũng đưa L98-59 f vào danh sách các ngoại hành tinh có tiềm năng sinh sống gần nhất mà nhân loại từng biết đến. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng khám phá này sẽ mở ra những cơ hội mới cho việc tìm kiếm sự sống ngoài hành tinh và nghiên cứu về các hệ thống hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời của chúng ta.

Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học The Astronomical Journal. Đây là một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu ngoại hành tinh và có thể sẽ dẫn đến những khám phá mới trong tương lai.

Mặt Trời sẽ biến thành ‘người khổng lồ đỏ’ và Trái Đất có nguy cơ bị thiêu rụi

Linh — Sat, 09 Aug 2025 21:08:58 +0000

Trong khoảng 5 tỷ năm nữa, Mặt Trời sẽ cạn kiệt nhiên liệu hydro và bước vào một giai đoạn biến đổi lớn. Lúc đó, lõi của ngôi sao trung tâm hệ Mặt Trời sẽ sụp đổ, trong khi lớp vỏ ngoài sẽ giãn nở đáng kể, biến nó thành một người khổng lồ đỏ khổng lồ.

Quá trình này sẽ gây ra những thay đổi nghiêm trọng cho các hành tinh trong hệ Mặt Trời. Hai hành tinh Sao Thủy và Sao Kim có khả năng cao sẽ bị Mặt Trời nuốt chửng do quỹ đạo của chúng quá gần với Mặt Trời. Số phận của Trái Đất, hành tinh chúng ta đang sống, vẫn còn là một câu hỏi lớn. Nhiều nhà khoa học dự đoán rằng Trái Đất cũng có thể sẽ bị kéo vào vùng biển lửa của Mặt Trời và bị thiêu rụi.

Sau giai đoạn người khổng lồ đỏ, khoảng 1 tỷ năm sau, Mặt Trời sẽ trải qua một giai đoạn mới. Nó sẽ loại bỏ lớp vỏ ngoài và co lại thành một sao lùn trắng, một vật thể có kích thước tương đương với Trái Đất nhưng với mật độ vật chất cực kỳ cao. Khi đó, hệ Mặt Trời sẽ trở thành một nơi lạnh lẽo, hoang tàn và chìm trong bóng tối vĩnh cửu.

Nhưng về mặt kỹ thuật, hệ Mặt Trời vẫn chưa thực sự “chết”. Các hành tinh khổng lồ như Sao Mộc và Sao Thổ vẫn sẽ tiếp tục quay quanh Mặt Trời, mặc dù đã “chết”, trong một vũ điệu cô độc kéo dài hàng tỷ năm.

Trong thời gian dài không tưởng tiếp theo, sự cân bằng hấp dẫn của hệ Mặt Trời sẽ dần bị phá vỡ. Các hành tinh có thể sẽ va chạm với nhau, hoặc bị một ngôi sao lang thang xé toạc. Cũng có khả năng các hành tinh sẽ bị văng ra khỏi hệ Mặt Trời mãi mãi. Cuối cùng, có lẽ sau hàng triệu tỷ năm, hệ Mặt Trời sẽ không còn gì giống như chúng ta đã biết.

Phát hiện vật thể ma quái quay quanh ngôi sao Betelgeuse

Linh — Mon, 04 Aug 2025 04:24:11 +0000

Một nhóm nghiên cứu quốc tế đã đạt được bước tiến quan trọng trong lĩnh vực khám phá vũ trụ khi phát hiện ra một vật thể song sinh đã qua đời của ngôi sao nổi tiếng Betelgeuse, thường được gọi là “quái vật sắp nổ”. Betelgeuse là một trong những ngôi sao lớn nhất và sáng chói nhất trên bầu trời Trái Đất, với khối lượng lên đến 16,5-19 lần khối lượng của Mặt Trời và bán kính lớn hơn 764 lần so với Mặt Trời.

Phát hiện vật thể chết chóc mang tên “Vòng tay của nàng” – Ảnh 2.

Betelgeuse hiện đang ở giai đoạn cuối cùng của vòng đời, được gọi là giai đoạn “sao khổng lồ đỏ”, và dự kiến sẽ trải qua một vụ nổ trong tương lai không xa, có thể xảy trong năm nay hoặc trong 100.000 năm tới. Ngoài ra, Betelgeuse cũng là một sao biến quang, với ánh sáng từ nó liên tục thay đổi theo thời gian. Các nhà khoa học đã xác định được nguyên nhân của sự thay đổi độ sáng này là do một “bóng ma” quay quanh Betelgeuse, có thể là thứ đôi khi cản giảm ánh sáng từ ngôi sao này chiếu đến Trái Đất.

Được đặt tên là Siwarha, ngôi sao song sinh đã qua đời này có khối lượng gấp khoảng 1,6 lần Mặt Trời, quay quanh Betelgeuse với khoảng cách quỹ đạo là 4 đơn vị thiên văn và chu kỳ quỹ đạo là 5,94 năm. Phát hiện này bắt nguồn từ các quan sát của Đài thiên văn Gemini, một hệ thống gồm 2 kính viễn vọng đặt tại Hawaii (Mỹ) và Chile. Điều đáng chú ý là cặp vật thể khổng lồ này nằm cách Trái Đất tận 548 năm ánh sáng và Betelgeuse đã chết nên cực kỳ mờ nhạt.

Việc phát hiện ra Siwarha, một ngôi sao song sinh đã qua đời của Betelgeuse, đã mở ra một chương mới trong việc khám phá vũ trụ và hiểu rõ hơn về vòng đời của các ngôi sao. Với những thông tin mới này, các nhà khoa học có thể nghiên cứu sâu hơn về quá trình tiến hóa của các ngôi sao lớn và ảnh hưởng của chúng đến môi trường xung quanh. Phát hiện này cũng chứng minh rằng vũ trụ vẫn còn nhiều bí ẩn đang chờ đợi con người khám phá.

Nghiên cứu này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về Betelgeuse, mà còn cung cấp thông tin quý giá về sự hình thành và tiến hóa của các hệ thống sao. Các nhà khoa học hy vọng rằng những phát hiện như vậy sẽ giúp họ xây dựng mô hình chính xác hơn về vòng đời của các ngôi sao và các hiện tượng vũ trụ khác.

Phát hiện kỳ lạ về vũ trụ có thể là sao neutron và thiên thể bí ẩn

Linh — Sun, 03 Aug 2025 17:25:50 +0000

Các nhà khoa học sử dụng hệ thống kính viễn vọng vô tuyến mạnh mẽ CHIME tại Canada đã phát hiện một vật thể vũ trụ hiếm và độc đáo, được đặt tên là “kỳ lân vũ trụ”. Vật thể này, còn gọi là CHIME J1634+44 hoặc ILT J163430+445010, thuộc lớp thiên thể “Biến động vô tuyến chu kỳ dài” (LPT), phát ra các đợt sóng vô tuyến lặp lại theo thang thời gian từ vài phút đến vài giờ.

Đài thiên văn Mỹ phát hiện “kỳ lân vũ trụ” cực hiếm – Ảnh 2.

Điều khiến CHIME J1634+44 trở nên kỳ lạ là chu kỳ phát xạ sóng vô tuyến của nó có hai chu kỳ riêng biệt: một là 841 giây (hơn 14 phút) và một là 4206 giây (khoảng 70 phút), với chu kỳ thứ cấp dài hơn chính xác 5 lần so với chu kỳ chính. Các nhà khoa học đã quan sát thấy sự biến động vô tuyến này trong hơn một năm và nhận thấy rằng các tín hiệu sóng vô tuyến đến từ một khu vực rộng lớn trên bầu trời.

Đặc biệt, tốc độ quay của vật thể này đang tăng nhanh, trái ngược với quy luật thông thường của các sao xung – dạng quay nhanh của sao neutron. Thông thường, tốc độ quay của các sao xung giảm dần theo thời gian do mất năng lượng. Tuy nhiên, CHIME J1634+44 đang quay nhanh hơn, điều này khiến các chuyên gia phải tìm kiếm lời giải cho hiện tượng độc đáo này.

Các chuyên gia đưa ra giả thuyết rằng “kỳ lân vũ trụ” có thể là một hệ thống bao gồm một sao neutron và một thiên thể bí ẩn khác đang quay quanh nhau. Thiên thể đồng hành này có thể là một sao neutron khác, một sao lùn trắng hoặc một sao lùn nâu. Có khả năng sao neutron đang “ăn thịt” dần người bạn đồng hành, điều này đã tiếp cho nó thêm năng lượng để quay nhanh hơn.

Để hiểu rõ hơn về hiện tượng này, các nhà khoa học cần tiếp tục quan sát và nghiên cứu CHIME J1634+44. Việc phát hiện ra “kỳ lân vũ trụ” đã mở ra một hướng nghiên cứu mới trong lĩnh vực thiên văn học, giúp các nhà khoa học có thể hiểu rõ hơn về các hiện tượng vũ trụ độc đáo và phức tạp.

Thông tin về phát hiện này đã được công bố trên các tạp chí khoa học và có thể được tìm thấy tại các trang web của các tổ chức nghiên cứu thiên văn học https://www.sciencemag.org/ và https://www.nature.com/.

Phát hiện hàng chục thiên hà ngủ đông từ sau Vụ nổ Big Bang

Linh — Fri, 25 Jul 2025 20:14:12 +0000

Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra hơn một chục thiên hà “ngủ đông” mà đã ngừng hình thành sao trong vòng một tỷ năm đầu tiên sau Vụ nổ Big Bang. Khám phá này, được thực hiện bằng dữ liệu từ Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST), làm sáng tỏ một giai đoạn thú vị trong cuộc sống của các thiên hà đầu tiên và có thể cung cấp thêm manh mối về cách các thiên hà tiến hóa.

This image from NASA’s James Webb Space Telescope’s NIRCam (Near-Infrared Camera) of star-forming region NGC 604 shows how stellar winds from bright, hot young stars carve out cavities in surrounding gas and dust. But why do some galaxies abruptly put star formation on pause?

Có một số lý do khiến các thiên hà ngừng hình thành sao mới. Một trong số đó là sự hiện diện của các lỗ đen siêu lớn ở trung tâm của chúng. Những quái vật này phát ra bức xạ mạnh, làm nóng và làm giảm khí lạnh, thành phần quan trọng nhất cho sự hình thành sao. Ngoài ra, các thiên hà lân cận lớn hơn có thể làm giảm khí lạnh hoặc làm nóng nó, dẫn đến ngừng hình thành sao. Kết quả là, những thiên hà này có thể vẫn ở trạng thái ngủ đông vô thời hạn hoặc trở nên “bị triệt tiêu”.

Một lý do khác khiến các thiên hà trở nên không hoạt động là phản hồi sao. Đó là khi khí trong thiên hà được làm nóng và đẩy ra ngoài do các quá trình sao như siêu tân tinh, gió sao mạnh, hoặc áp lực liên quan đến ánh sáng sao. Thiên hà sau đó trải qua một giai đoạn “yên tĩnh” tạm thời.

Điều này thường là một giai đoạn tạm thời, kéo dài khoảng 25 triệu năm, Alba Covelo Paz, sinh viên tiến sĩ tại Đại học Geneva và tác giả chính của nghiên cứu mới mô tả phát hiện, cho biết. Trong hàng triệu năm, khí đã bị đẩy ra sẽ rơi trở lại, và khí ấm sẽ làm mát lại. Khi có đủ khí lạnh, thiên hà có thể bắt đầu hình thành sao mới.

Trong khi giai đoạn ngủ đông thường được quan sát thấy ở các thiên hà gần đó, các nhà thiên văn học chỉ tìm thấy bốn thiên hà ngủ đông trong tỷ năm đầu tiên của vũ trụ. Ba trong số đó có khối lượng dưới một tỷ khối lượng mặt trời và một có khối lượng trên 10 tỷ khối lượng mặt trời. Các quan sát hạn chế và thuộc tính phân tán của các thiên hà ngủ đông không đủ để có cái nhìn rõ ràng về sự hình thành sao sớm.

Tuy nhiên, sử dụng dữ liệu quang phổ nhạy của JWST, một nhóm các nhà thiên văn học quốc tế đã phát hiện ra 14 thiên hà ngủ đông có khối lượng trong phạm vi rộng ở vũ trụ đầu tiên, cho thấy các thiên hà ngủ đông không bị giới hạn ở mức khối lượng thấp hoặc rất cao.

Các phát hiện này đã được tải lên cơ sở dữ liệu bản thảo arXiv vào ngày 27 tháng 6 và chưa được đánh giá đồng nghiệp.

Các nhà nghiên cứu không ngờ rằng họ sẽ thấy các thiên hà ngủ đông trong vũ trụ đầu tiên. Bởi vì những thiên hà này còn trẻ, chúng nên đang hình thành nhiều sao mới, các nhà thiên văn học đã nghĩ. Nhưng trong một bài báo năm 2024, các nhà nghiên cứu đã mô tả phát hiện đầu tiên về một thiên hà ngủ đông trong vũ trụ đầu tiên.

Sự khám phá đầu tiên về một thiên hà ngủ đông trong vũ trụ đầu tiên là một cú sốc vì thiên hà đó đã được quan sát trước đó với Hubble, nhưng chúng tôi không thể biết nó ngủ đông cho đến khi JWST, Paz cho biết.

Không giống như Kính viễn vọng không gian Hubble, công cụ NIRSpec của JWST có thể nhìn thấy ánh sáng từ những thiên hà này đã bị dịch chuyển về phía bước sóng hồng ngoại gần, và cũng cung cấp chi tiết quang phổ về nó.

Các nhà thiên văn học đã tò mò muốn biết tại sao các thiên hà đầu tiên ngừng hình thành sao và liệu điều này có phổ biến trong phạm vi rộng của khối lượng sao. Một giả thuyết là các thiên hà có sự bùng nổ hình thành sao và sau đó là giai đoạn yên tĩnh trước khi bắt đầu lại. Paz và nhóm của cô đã tìm kiếm các thiên hà đang ở giữa các vụ bùng nổ hình thành sao.

Họ đã sử dụng dữ liệu thiên hà có sẵn công khai trong Lưu trữ DAWN JWST. Họ đã kiểm tra ánh sáng của khoảng 1.600 thiên hà, tìm kiếm dấu hiệu của sao mới không hình thành. Họ cũng tập trung vào các dấu hiệu rõ ràng của sao trung niên hoặc già trong ánh sáng của các thiên hà.

Nhóm đã tìm thấy 14 thiên hà, có khối lượng từ khoảng 40 triệu đến 30 tỷ khối lượng mặt trời, đã ngừng hình thành sao. Chúng tôi hiện đã tìm thấy 14 nguồn hỗ trợ quá trình bùng nổ này, và chúng tôi đã tìm thấy tất cả đều đã ngừng hình thành sao từ 10 đến 25 triệu năm trước khi chúng tôi quan sát chúng, Paz giải thích.

Điều đó có nghĩa là 14 thiên hà này đã được tìm thấy để tuân theo hình thành sao theo kiểu ngừng-đi, thay vì liên tục hình thành sao, và chúng đã yên tĩnh trong ít nhất 10 đến 25 triệu năm.

Giai đoạn ngủ đông này cho thấy các thiên hà này có thể sẽ tiếp tục hình thành sao trong tương lai, nhưng vẫn còn sự không chắc chắn, Paz thêm. Chúng tôi không thể xác nhận nó chắc chắn vì chúng tôi không biết làm thế nào lâu họ sẽ vẫn ở trạng thái ngủ đông, và nếu họ tình cờ ở trạng thái ngủ đông thêm 50 triệu năm nữa, điều này sẽ cho thấy nguyên nhân của sự tắt của chúng là khác.

Tình huống này sẽ cho thấy các thiên hà này đã chết. Tuy nhiên, các thuộc tính hiện tại của các thiên hà này hỗ trợ một chu kỳ hình thành sao liên tục.

Bởi vì các thiên hà ngủ đông rất hiếm, vẫn còn nhiều điều bí ẩn về chúng. Tuy nhiên, các nhà thiên văn học hy vọng các quan sát trong tương lai sẽ giúp làm sáng tỏ các nhà máy sao đang ngủ này.

Một chương trình JWST sắp tới có tên là “Sleeping Beauties” sẽ dành riêng cho việc khám phá các thiên hà ngủ đông trong vũ trụ đầu tiên, Paz cho biết. Chương trình này sẽ cho phép các nhà thiên văn học ước tính thời gian một thiên hà ở trạng thái yên tĩnh và giúp họ hiểu rõ hơn về quá trình hình thành sao liên tục.

Vẫn còn nhiều điều chưa biết đối với chúng tôi, nhưng chúng tôi đã tiến một bước gần hơn đến việc giải mã quá trình này, Paz cho biết.