Kinh tế biển đang nổi lên như một ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam, với mục tiêu tận dụng tiềm năng lớn của đất nước. Kinh tế biển bao gồm tất cả các hoạt động kinh tế diễn ra trên biển, trong đó nuôi trồng và khai thác hải sản được xác định là động lực phát triển. Toản bộ các hoạt động này bao gồm đánh bắt và nuôi trồng thủy – hải sản; kinh tế hàng hải; khai thác dầu khí ngoài khơi; khai thác khoáng sản; năng lượng tái tạo; du lịch biển; kinh tế đảo và làm muối.

Vấn đề phát triển bền vững nhằm đạt được tăng trưởng kinh tế đồng thời giảm các tác động tiêu cực đến môi trường đã được đặt ra. Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 139/2024/QH15 về Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết số 37/NQ-CP về Kế hoạch thực hiện Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021-2030. Quan điểm bao trùm là sử dụng tài nguyên một cách có trách nhiệm, chuyển đổi sang nền kinh tế sử dụng tài nguyên hiệu quả, ít carbon. Duy trì tài sản tài nguyên thiên nhiên hướng tới bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái, đa dạng sinh học và vốn tự nhiên.

Thực trạng động lực phát triển kinh tế biển cho thấy nuôi trồng và khai thác hải sản là động lực quan trọng. Việt Nam có bờ biển dài 3.260 km, diện tích mặt biển 1 triệu km2 và hơn 4.000 đảo, quần đảo với hơn 12.000 loài sinh vật biển. Thủy sản biển cùng với lợ và ngọt, năm 2024 đạt sản lượng trên 9,6 triệu tấn; trong đó, nuôi trồng 5,8 triệu tấn (hơn 60%) thuộc TOP 4 quốc gia trên thế giới; xuất khẩu 10,07 tỷ USD đến hơn 170 quốc gia và vùng lãnh thổ, thuộc TOP 3 thế giới.

Tuy nhiên, nguồn lợi hải sản đang suy giảm, đặc biệt vùng biển ven bờ. Từ năm 2027 đến nay, EU đã cảnh báo ‘thẻ vàng’ IUU về khai thác vi phạm biển nước ngoài; quản lý, giám sát đội tàu; truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Chiến lược phát triển thủy sản trên biển đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, với mục tiêu chung đến năm 2030: Phát triển thủy sản thành ngành kinh tế quan trọng của quốc gia, sản xuất hàng hóa lớn gắn với công nghiệp hóa – hiện đại hóa; có thương hiệu uy tín, khả năng cạnh tranh và hội nhập quốc tế; góp phần giữ vững độc lập, chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Tầm nhìn đến năm 2045: Thủy sản là ngành kinh tế thương mại hiện đại, bền vững, có trình độ quản lý, khoa học công nghệ tiên tiến; là trung tâm chế biến thủy sản sâu, thuộc nhóm ba nước sản xuất và xuất khẩu thủy sản dẫn đầu thế giới; giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu các ngành kinh tế nông nghiệp và kinh tế biển.

Định hướng và giải pháp thời gian tới bao gồm nuôi trồng thủy sản biển, phát triển nuôi các đối tượng chủ lực và các loài có giá trị kinh tế gắn bảo vệ môi trường sinh thái. Sản xuất giống chất lượng cao, ưu tiên phát triển giống các đối tượng chủ lực, các loài mới có tiềm năng. Phát triển nuôi trồng vi tảo, rong biển phục vụ nhu cầu thực phẩm và cung cấp nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác.

Về khai thác, tập trung phát triển khai thác hải sản vùng khơi, giảm dần cường lực khai thác đảm bảo phù hợp với trữ lượng nguồn lợi. Tổ chức lại hoạt động khai thác hải sản vùng lộng, ven bờ, phát triển nuôi trồng gắn với du lịch sinh thái, nghề cá giải trí. Tuân thủ các quy tắc ứng xử nghề cá có trách nhiệm, chống khai thác IUU. Giảm thiểu, tiến tới chấm dứt các nghề khai thác có tính hủy diệt nguồn lợi. Áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến, cơ giới hoá, hiện đại hoá tàu cá; giảm tổn thất sau thu hoạch đến năm 2030 dưới 10%.

Công nghệ ươm giống cá khế vây vàng do Viện Nghiên cứu nghề cá biển Ấn Độ (CMFRI) phát triển đã đạt được ghi nhận quan trọng khi được vinh danh là một trong năm sáng kiến thủy sản tiêu biểu quốc gia. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến đáng kể trong lĩnh vực nuôi biển, nhờ vào những đặc điểm nổi bật của loài cá này như tốc độ tăng trưởng nhanh, giá trị kinh tế cao và khả năng thích nghi vượt trội.

Viện CMFRI đã đạt được thành tựu đáng kể khi thành công trong việc cho cá khế vây vàng sinh sản trong điều kiện nuôi nhốt. Đây là một mốc quan trọng trong nghiên cứu và phát triển nuôi biển, mở ra nhiều triển vọng cho việc phát triển loài cá này trên quy mô lớn. Cá khế vây vàng có khả năng tăng trưởng vượt trội, đạt trọng lượng 500g sau 5 tháng và khoảng 1kg sau 8 tháng khi được nuôi theo quy trình chuẩn. Điều này cho thấy tiềm năng lớn của loài cá này trong việc cung cấp nguồn protein chất lượng cao cho thị trường.

Không chỉ có tốc độ tăng trưởng nhanh, cá khế vây vàng còn có khả năng thích ứng tốt với nhiều mô hình nuôi khác nhau. Điều này mang lại lợi thế lớn cho việc phát triển nuôi biển thương mại, giúp các nhà nuôi trồng thủy sản có thể linh hoạt áp dụng các phương pháp nuôi phù hợp với điều kiện cụ thể của họ. Về mặt kinh tế, giá bán của cá khế vây vàng dao động từ 400-700 Rupee/kg, với thị trường tiêu thụ rộng mở, tạo ra cơ hội lớn cho các nhà sản xuất.

Thành tựu của Viện CMFRI không chỉ dừng lại ở việc phát triển một công nghệ ươm giống mới. Nó còn góp phần nâng cao sản lượng loài cá có giá trị kinh tế cao, thúc đẩy an ninh lương thực và phát triển kinh tế biển bền vững cho quốc gia. Trong bối cảnh hiện nay, khi mà nhu cầu về thực phẩm bền vững và an toàn đang ngày càng tăng, việc phát triển nuôi biển bền vững thông qua các công nghệ như thế này là hết sức cần thiết.

Viện CMFRI bày tỏ hy vọng rằng công nghệ ươm giống cá khế vây vàng sẽ được nhân rộng và áp dụng rộng rãi trong lĩnh vực nuôi biển. Điều này sẽ không chỉ giúp đa dạng hóa các sản phẩm nuôi biển mà còn đóng góp vào việc đạt được các mục tiêu về phát triển bền vững, đồng thời tăng cường an ninh lương thực và kinh tế cho cộng đồng ngư dân.

Để tìm hiểu thêm về các thành tựu và công nghệ của Viện Nghiên cứu nghề cá biển Ấn Độ, bạn có thể truy cập vào trang web chính thức của họ tại https://www.cmfri.org.in/ để có thông tin chi tiết và cập nhật nhất.