Ngành bao bì hiện đang đứng trước những thách thức lớn trong việc chuyển đổi xanh, không chỉ từ các quy định pháp luật trong nước mà còn từ nhu cầu tiêu dùng bền vững và các tiêu chuẩn quốc tế. Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp buộc phải thay đổi mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu tái chế và giảm thiểu rác thải. Một trong những bước tiến quan trọng là sự hình thành của Liên minh Tái chế Bao bì Pro Việt Nam, với mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái tái chế đồng bộ và thúc đẩy trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) theo hướng thực chất.

Sau 6 năm hoạt động, Pro Việt Nam đã đạt được những kết quả ấn tượng, như thu gom và tái chế hơn 64.000 tấn bao bì vào năm 2024. Tuy nhiên, ngành tái chế vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Việc phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện hiệu quả và thiếu chế tài mạnh để khuyến khích phân loại rác là những rào cản lớn. Ngoài ra, sản phẩm tái chế của Việt Nam còn gặp khó khăn khi xuất khẩu sang một số thị trường như EU do quy trình chứng nhận phức tạp và yêu cầu kỹ thuật khắt khe.

Để giải quyết những thách thức này, Pro Việt Nam đã đặt ra các mục tiêu và chiến lược cụ thể. Tổ chức này sẽ tập trung mở rộng mạng lưới hợp tác để nâng cao hiệu quả thu gom, tái chế, ứng dụng công nghệ trong phân loại rác và quản lý dữ liệu tái chế. Đồng thời, các doanh nghiệp thành viên sẽ hướng tới thiết kế bao bì thân thiện với môi trường, dễ thu gom và dễ tái chế. Mục tiêu dài hạn của Pro Việt Nam là đến năm 2030, toàn bộ bao bì do các thành viên đưa ra thị trường sẽ được thu gom và tái chế, góp phần thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn.

Một số doanh nghiệp tái chế, như Công ty CP Nhựa tái chế Duy Tân, đã tiên phong áp dụng công nghệ mới để tái chế chai nhựa thành sản phẩm mới. Công ty này đã xây dựng hệ thống thu gom và tái chế rác thải nhựa, giúp giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường. Tuy nhiên, để kinh tế tuần hoàn thực sự phát triển, cần sự phối hợp chặt chẽ của các chính sách, nhà sản xuất, hiệp hội, khối thu gom phi chính thức, cùng với truyền thông và giáo dục cộng đồng.

Trong thời gian tới, Pro Việt Nam và các doanh nghiệp tái chế sẽ cần tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ chính sách và sự tham gia tích cực của cộng đồng. Sự hợp tác và đồng hành của các bên liên quan là chìa khóa để vượt qua các thách thức và hiện thực hóa mục tiêu tái chế bao bì trên phạm vi toàn quốc. Từ đó, ngành bao bì có thể chuyển đổi xanh một cách hiệu quả, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Liên minh Tái chế Bao bì Pro Việt Nam đã và đang đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tái chế bao bì tại Việt Nam. Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, tổ chức này hy vọng sẽ tạo ra một tương lai xanh hơn cho môi trường Việt Nam.

Trong nỗ lực chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đề xuất xây dựng một trung tâm tái chế pin với công suất khoảng 3.000 tấn mỗi năm. Đề xuất này được ông Lê Thanh Hải, giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, chia sẻ trong một buổi họp báo về tình hình kinh tế – xã hội của TP.HCM vào ngày 24-7.

Ông Hải cho biết rằng Việt Nam hiện đã có một nhà máy sản xuất pin xe điện đặt tại Hà Tĩnh với quy mô đầu tư lên tới hàng ngàn tỷ đồng. Ngoài ra, Việt Nam cũng đã ký kết hợp tác với Li-Cycle, một doanh nghiệp hàng đầu thế giới về tái chế pin xe điện. Thông qua hợp tác này, hai bên sẽ cùng nhau cung ứng, tái chế pin và nghiên cứu đầu tư hệ thống tái chế tại Việt Nam.

Pin xe điện chứa nhiều kim loại quý như niken, coban, mangan, do đó việc thu hồi và tái chế những nguyên liệu này là vô cùng cần thiết. Công nghệ tái chế pin hiện đã phát triển ở mức cao, với khả năng thu hồi lên đến 90-95% vật liệu trong pin xe điện. Nhiều doanh nghiệp cũng đang quan tâm và đầu tư vào các giải pháp kéo dài tuổi thọ pin, chẳng hạn như tận dụng pin sau khi giảm hiệu suất trong xe điện để làm hệ thống dự trữ điện cho nhà máy, năng lượng mặt trời hoặc tái chế thành tấm pin năng lượng mặt trời.

Đề án chuyển đổi 400.000 xe máy sang xe điện cũng đề xuất TP.HCM khuyến khích và đặt mục tiêu xây dựng trung tâm tái chế pin. Nếu đạt các tiêu chuẩn kỹ thuật, TP.HCM sẽ xem xét cơ chế hỗ trợ như cho vay ưu đãi hoặc dùng quỹ bảo vệ môi trường để tài trợ.

Ông Hải kỳ vọng rằng trong 10 năm tới, TP.HCM sẽ hình thành được một trung tâm tái chế pin hiện đại, góp phần giảm thiểu rủi ro ô nhiễm và giúp phát triển môi trường xanh.

Đáng chú ý, shipper là nhóm phát thải khí nhà kính cao, với quãng đường chạy trung bình mỗi ngày từ 80-120km, gấp 3-4 lần người dân bình thường. Dự kiến từ tháng 1-2026, TP.HCM sẽ bắt đầu áp dụng các chính sách ưu đãi, đồng thời ngừng cấp mới phù hợp với tài xế xe máy xăng tham gia các nền tảng gọi xe công nghệ.

Việc chuyển đổi sang xe điện và xây dựng trung tâm tái chế pin là một phần trong nỗ lực của TP.HCM nhằm giảm thiểu tác động môi trường và phát triển bền vững. Các chuyên gia hy vọng rằng với những bước đi cụ thể này, TP.HCM sẽ sớm đạt được mục tiêu phát triển xanh và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Ngành công nghiệp mỹ phẩm Pháp đang trải qua một quá trình xem xét lại các mô hình kinh doanh của mình trước những yêu cầu nghiêm ngặt của luật chống lãng phí vì nền kinh tế tuần hoàn (AGEC) của Pháp. Mục tiêu của luật này là đạt được tỷ lệ tái sử dụng bao bì lên tới 7% vào cuối năm 2025 và 10% vào năm 2027. Trước bối cảnh pháp lý này, sáu đơn vị trong ngành đã ra mắt một chương trình thí điểm mang tên ‘La Boucle Beauté Parfums’, triển khai từ ngày 30 tháng 6 đến ngày 31 tháng 10 tại 192 điểm bán hàng trên khắp Pháp.

Chương trình thí điểm này được khởi xướng bởi Circul’R với sự hỗ trợ của We Don’t Need Roads và tổ chức sinh thái Citeo. Nó tập hợp bốn thương hiệu lớn: Parfums Christian Dior (LVMH), Diptyque, Kenzo Parfums (L’Oréal), và Rochas (Interparfums), cũng như hai nhà phân phối, Nocibé và Beauty Success. Mục đích chính của chương trình là kiểm tra tính khả thi của một hệ thống tái sử dụng chai nước hoa trên quy mô lớn. Khách hàng có thể mang chai nước hoa đã qua sử dụng của các thương hiệu tham gia, bao gồm dòng sản phẩm J’adore, Flower by Kenzo, Eau de Rochas, và Diptyque, để đổi lấy phần thưởng do mỗi thương hiệu chọn.

Các chai được thu thập sẽ được phân loại và rửa tại một trung tâm chuyên dụng bằng quy trình rửa bằng CO₂, một phương pháp sáng tạo không sử dụng nước, chất tẩy rửa, hay dung môi. Sau đó, chúng sẽ được tái điều chỉnh để lưu hành lại. Sixtine Jourde-Roussel, giám đốc liên minh của Circul’R, cho biết: “Trên cơ sở những bài học kinh nghiệm từ thí điểm đầu tiên với sản phẩm chăm sóc da, chúng tôi hiện đang ra mắt thí điểm mới này dành riêng cho nước hoa. Tiếp cận dần dần theo loại hình sản phẩm cho phép chúng tôi xây dựng một nền tảng vững chắc và thực tế cho tái sử dụng trong mỹ phẩm”.

Mặc dù chương trình thí điểm tái sử dụng chai này hứa hẹn giảm thiểu dấu chân môi trường, nhưng nó vẫn cần phải chứng minh giá trị kỹ thuật của mình. Thông tin phản hồi từ thí điểm sẽ được sử dụng cho một loạt các phân tích môi trường và kinh tế, bao gồm tiêu thụ nước và năng lượng. Đồng thời, một mô hình kinh tế sẽ được thực hiện để xác định điều kiện cho khả năng tồn tại của một hệ thống như vậy trên quy mô lớn. Một nghiên cứu người tiêu dùng cũng sẽ phân tích nhu cầu của khách hàng đối với mô hình mới này.

Sixtine Jourde-Roussel cũng nhấn mạnh: “Chúng tôi cần khối lượng để tái sử dụng tạo ra động lực và kinh tế规模. Điều này có nghĩa là xem xét lại giá trị của một chai nước hoa, không chỉ như bao bì, mà như một vật thể bền vững, có khả năng sử dụng trong các dòng sản phẩm ít cao cấp hơn hoặc thị trường thứ cấp”. Việc sản xuất thủy tinh vẫn là một trong những quy trình tiêu tốn nhiều năng lượng nhất trong ngành công nghiệp mỹ phẩm và nước hoa. Sáng kiến này có thể trở thành bước đầu tiên hướng tới tiêu chuẩn hóa tái sử dụng trong thế giới nước hoa cao cấp, một ngành lâu nay thống trị bởi bao bì sử dụng một lần.

Thành phố Huế đang tích cực triển khai các biện pháp nhằm phát triển mạng lưới thu gom phế liệu công nghệ, với mục tiêu mỗi phường, xã đều có ít nhất một người tham gia vào nghề thu gom. Mới đây, các tổ hợp tác nghề ve chai công nghệ đã được thành lập tại nhiều phường như Vỹ Dạ, Thuận Hóa, Phú Xuân, Thủy Xuân và dự kiến sẽ mở rộng ra nhiều địa bàn khác.

Điểm nổi bật của mô hình tổ hợp tác này là việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động thu gom phế liệu. Người dân trên địa bàn được khuyến khích cài đặt và sử dụng ứng dụng mGreen để đặt lịch hẹn thu mua ve chai, rác tái chế, phế liệu. Thông qua ứng dụng này, các thành viên trong tổ có thể nhận được yêu cầu với thông tin, địa chỉ cụ thể để chủ động sắp xếp công việc và tối ưu lịch làm việc. Họ cũng được hỗ trợ theo dõi lịch sử giao dịch, dòng tiền và quản lý khách hàng một cách hiệu quả.

Theo thống kê của Hội Liên hiệp phụ nữ TP Huế, trên địa bàn có hơn 500 hội viên phụ nữ làm nghề thu mua ve chai, đa số còn gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, thông qua công việc này, các chị em đã đóng góp thầm lặng vào việc bảo vệ môi trường khi thu gom và phân loại rác thải theo đúng quy trình. Để kết nối các thành viên cùng ngành nghề và hỗ trợ họ, Hội đã thành lập các tổ hợp tác thu gom ve chai và kết nối với các dự án, tổ chức để được hỗ trợ cung cấp trang thiết bị bảo hộ và phương tiện lao động.

Một trong những dự án tiêu biểu là “Huế – Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” đã triển khai nhiều chương trình nhằm giảm thiểu rác thải nhựa và đẩy mạnh phân loại rác tại nguồn hiệu quả. Đến nay, đã có 15.182 hộ gia đình và 492 cơ sở kinh doanh được tuyên truyền và thu gom được hơn 18 tấn rác nhựa.

Việc thành lập tổ hợp tác số 3 là dấu mốc quan trọng, góp phần mở rộng mạng lưới thu gom ve chai công nghệ trên toàn địa bàn. Dự kiến sắp tới, 40 phường, xã mới của TP Huế sẽ dần được kết nối với người thu mua phế liệu thông qua nền tảng số hiện đại, góp phần thúc đẩy Huế trở thành đô thị xanh – sạch – tuần hoàn.

Thông qua các hoạt động này, TP Huế đang nỗ lực xây dựng một môi trường sống xanh và sạch, đồng thời tạo cơ hội cho những người làm nghề thu gom ve chai cải thiện điều kiện sống và công việc. Việc kết hợp công nghệ số vào hoạt động thu gom phế liệu không chỉ giúp tối ưu hóa quá trình thu gom mà còn giúp nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ môi trường.

Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn để phát triển kinh tế tuần hoàn, một mô hình kinh tế giúp giảm thiểu lãng phí, bảo vệ môi trường và thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp. Mô hình kinh tế tuần hoàn này đang trở thành xu hướng tất yếu nhằm ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Theo các chuyên gia, tiềm năng kinh tế tuần hoàn của Việt Nam là rất lớn, đặc biệt là trong các lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, năng lượng và giao thông. Trong lĩnh vực xử lý rác thải và năng lượng tái tạo, nhiều doanh nghiệp đã triển khai các dự án xử lý rác thải và chuyển giao công nghệ để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

TS. Nguyễn Đình Trọng, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ T-TECH Việt Nam, cho biết việc ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong các nhà máy xử lý rác là bước cuối cùng của chu trình tái chế và tái sử dụng chất thải. Công ty của ông đã triển khai khoảng 200 dự án lò đốt rác tại 34 địa phương và đã biến phần rác đốt thành nhiên liệu phát điện. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường mà còn tạo ra nguồn năng lượng tái tạo sạch.

Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, nhấn mạnh rằng để phát triển kinh tế tuần hoàn, cần có sự đồng bộ hóa dữ liệu từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân. Việc xây dựng một nền tảng quốc gia để xác thực nguồn gốc sản phẩm và áp dụng công nghệ như blockchain sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch và chống gian lận hiệu quả hơn.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu để ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn, Việt Nam vẫn còn những điểm nghẽn cần tháo gỡ nhanh chóng, đặc biệt là các chính sách còn thiếu linh hoạt.

Để tháo gỡ những điểm nghẽn này, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ đề xuất cần có một chiến lược rõ ràng hơn, cùng với các cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh hiệu quả, tạo điều kiện đầu tư hạ tầng để xử lý chất thải và chuyển giao công nghệ tuần hoàn. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định sau đó đã tạo hành lang pháp lý cho mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn, nhưng vẫn cần có những thay đổi đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả.

Tóm lại, Việt Nam đang có cơ hội lớn để phát triển kinh tế tuần hoàn, nhưng cần có những thay đổi đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu này. Sự tham gia của các doanh nghiệp, tổ chức và người dân là rất quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.