Bắc Cực, một vùng đất từng được xem là xa lạ đối với ngành du lịch thế giới, giờ đây đã trở thành điểm đến hấp dẫn và độc đáo cho nhiều du khách. Sự gia tăng nhu cầu khám phá vùng đất tận cùng của Trái đất đã dẫn đến sự bùng nổ du lịch Bắc Cực trong những năm gần đây, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19. Du khách tìm kiếm trải nghiệm biệt lập, gần gũi với thiên nhiên và khám phá những cảnh quan độc đáo.

Theo Hiệp hội Du thuyền Bắc Cực (AECO), lượng khách du lịch đến khu vực này đã tăng gấp ba lần trong vòng một thập kỷ. Mùa hè năm 2024, hơn 30.000 du khách đã đặt chân tới quần đảo Svalbard của Na Uy, một trong những cửa ngõ vào Bắc Cực. Các chuyến du thuyền hạng sang đã kín chỗ từ nhiều tháng trước, với mức giá lên tới 30.000 USD/người cho hành trình 10 ngày.

Trên mạng xã hội, hình ảnh về Bắc Cực với những chú gấu trắng, vệt hoàng hôn đỏ rực trên nền tuyết và cực quang rực rỡ đã thu hút hàng triệu lượt yêu thích. Tuy nhiên, trước đây, Bắc Cực chủ yếu là đích đến của các nhà khoa học, nhà báo hoặc những nhà thám hiểm được đào tạo kỹ lưỡng.

Sự phát triển của công nghệ và hạ tầng du lịch đã làm cho chuyến đi vùng cực trở nên dễ tiếp cận hơn. Các tàu phá băng hiện đại với phòng hạng sang, nhà hàng 5 sao và phòng gym cho phép du khách tận hưởng tiện nghi như khách sạn giữa đại dương băng giá. Một số công ty còn cung cấp dịch vụ trực thăng bay qua Bắc Cực hay lặn xuống dưới lớp băng bằng tàu ngầm cá nhân.

Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang góp phần thúc đẩy sự bùng nổ du lịch Bắc Cực. Nhiệt độ trung bình tại Bắc Cực đã tăng gấp đôi mức trung bình toàn cầu trong 50 năm qua, khiến lớp băng tan sớm và tan nhiều hơn vào mùa hè. Điều này đồng nghĩa với việc các tuyến đường hàng hải vốn bị băng bao phủ giờ đây có thể được khai thác cho du lịch trong thời gian dài hơn mỗi năm.

Nhưng cũng vì thế, Bắc Cực đang đối mặt với những hệ lụy môi trường nghiêm trọng. Các loài động vật như gấu trắng, cáo tuyết và hải cẩu đang mất dần môi trường sống. Tiếng ồn và khí thải từ du thuyền làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển. Du lịch không kiểm soát có thể đẩy nhanh sự suy giảm đa dạng sinh học tại Bắc Cực trong vòng 20 năm tới.

Dù chi phí cao, du lịch Bắc Cực vẫn hấp dẫn tầng lớp giàu có bởi sự khan hiếm và độc đáo. Tuy nhiên, nhiều du khách bắt đầu đặt câu hỏi về tác động môi trường của chuyến đi. Một số hãng du lịch đã chủ động thực hiện các biện pháp giảm thiểu tác động môi trường, như dùng nhiên liệu ít phát thải, giới hạn số lượng khách và hợp tác với cộng đồng bản địa để phát triển du lịch bền vững.

Để bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển bền vững của du lịch Bắc Cực, các chuyên gia kêu gọi các quốc gia Bắc Cực cần nhanh chóng thiết lập khung pháp lý nghiêm ngặt cho du lịch vùng cực. Việc cấp phép hạn chế, kiểm soát tuyến đường, giới hạn số tàu trong khu vực và thu phí môi trường là những biện pháp cấp thiết. Du lịch Bắc Cực không chỉ là một cơn sốt thời thượng, mà còn phản ánh khát khao khám phá của con người trong thời đại biến đổi.

Để đảm bảo môi trường du lịch văn minh, thân thiện và an toàn cho du khách, UBND thành phố Đà Nẵng vừa ban hành công văn yêu cầu các cơ quan chức năng và địa phương đẩy mạnh công tác quản lý và xử lý tình trạng bán hàng rong, đeo bám, chèo kéo khách du lịch. Mục tiêu của việc này là duy trì và nâng cao chất lượng môi trường du lịch tại thành phố, đáp ứng nhu cầu của du khách và hướng đến sự phát triển bền vững của ngành du lịch.

UBND thành phố yêu cầu các phường, xã và đặc khu tăng cường thực hiện các biện pháp kiểm tra và giám sát việc chấp hành các quy định về an ninh trật tự, an toàn giao thông, và việc niêm yết giá cả công khai tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch, ăn uống, cũng như tại các khu, điểm du lịch. Đồng thời, hướng dẫn và hỗ trợ các cơ sở kinh doanh trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ, đảm bảo an toàn cho du khách, và kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm pháp luật.

Đặc biệt, các cơ quan chức năng được yêu cầu tăng cường công tác kiểm tra và giám sát tại các cơ sở ăn uống, nơi thờ tự, và khu du lịch để chấm dứt tình trạng lang thang xin ăn, xin ăn biến tướng, bán hàng rong, đeo bám chèo kéo khách. Ngoài ra, cần tăng cường đảm bảo an ninh trật tự, thường xuyên kiểm tra và xử lý tình trạng móc túi, trộm cắp tài sản của du khách, nhất là tại các sự kiện, lễ hội và khu vực đông người.

UBND TP Đà Nẵng cũng yêu cầu các Ban quản lý chợ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, ngăn chặn và phối hợp với lực lượng chức năng xử lý kịp thời các đối tượng gây ảnh hưởng đến du khách tại khu vực chợ. Đồng thời, cần đảm bảo chất lượng hàng hóa, dịch vụ và thực phẩm cung cấp cho du khách, tạo ấn tượng tốt và góp phần xây dựng hình ảnh thành phố du lịch văn minh và thân thiện.

Để hỗ trợ công tác quản lý và xử lý các vấn đề liên quan đến người lang thang xin ăn trên địa bàn thành phố, UBND TP Đà Nẵng đã thiết lập đường dây nóng với số điện thoại 02363.550550. Mọi phản ánh về tình trạng này có thể được gửi đến đường dây nóng để được xử lý kịp thời, nhằm đảm bảo môi trường du lịch lành mạnh và an toàn cho du khách.

Du lịch mạo hiểm đang trở thành xu hướng du lịch được ưa chuộng trên toàn cầu, với tốc độ phát triển nhanh chóng và mang lại lợi nhuận đáng kể. Tại Việt Nam, loại hình du lịch này cũng đang ngày càng phổ biến, nhờ vào địa hình đa dạng với núi, biển, rừng và hệ thống sông suối phong phú. Các hoạt động du lịch mạo hiểm như trekking, leo núi, dù lượn, khám phá hang động, lặn biển… đang được khai thác mạnh mẽ.

Thế nhưng, gần đây, một số vụ tai nạn liên quan đến du lịch mạo hiểm đã xảy ra, gây ra sự lo ngại về vấn đề quản lý, vận hành, cũng như công tác cứu hộ, cứu nạn khi du khách gặp rủi ro hoặc sự cố. Điển hình như vụ một du khách tại TP. Hồ Chí Minh bị rơi xuống rừng rậm rạp và tử vong khi tham gia trải nghiệm bay dù lượn tại bán đảo Sơn Trà, Đà Nẵng. Trước đó, nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng khác cũng đã xảy ra, như du khách nước ngoài tử nạn khi khám phá thác Datanla tại Lâm Đồng vào năm 2016, hay du khách Ba Lan và hướng dẫn viên người Việt thiệt mạng vì tham gia trò chơi mạo hiểm tại thác Hang Cọp, Đà Lạt vào năm 2017.

Các chuyên gia cho rằng, để đảm bảo an toàn cho du khách, cần xây dựng và ban hành các quy định pháp lý chung về phát triển du lịch mạo hiểm trên toàn quốc. Ngoài ra, chính quyền địa phương cần tổ chức khảo sát, đánh giá, quy hoạch lại những điểm du lịch mạo hiểm, đồng thời ban hành các quy định cụ thể về quản lý, tổ chức kinh doanh dịch vụ trong du lịch mạo hiểm.

Ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Hà Nội, cho rằng các đơn vị được cấp phép kinh doanh, tổ chức du lịch mạo hiểm cần phải có năng lực tổ chức, đào tạo đội ngũ nhân viên, hướng dẫn viên các kỹ năng đặc thù về xử lý tình huống, cứu hộ… Việc này nhằm đảm bảo rằng các hoạt động du lịch mạo hiểm được tổ chức một cách an toàn và chuyên nghiệp.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch Việt Nam, cũng đồng tình rằng mặc dù du lịch mạo hiểm được ưa chuộng trên thế giới và có tốc độ phát triển rất nhanh, mang lại lợi nhuận rất lớn, nhưng việc phát triển loại hình này tại các địa phương ở Việt Nam còn nóng vội và đã xảy ra những tai nạn đáng tiếc. Ông đề xuất cần xây dựng và ban hành các quy định pháp lý chung về phát triển du lịch mạo hiểm trên toàn quốc để đảm bảo sự an toàn và tính mạng của du khách.

Trong liên quan đến hoạt động du lịch mạo hiểm, tại cuộc họp báo thường kỳ quý II/2025 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, ông Phạm Văn Thủy, Phó Cục trưởng Cục Du lịch quốc gia Việt Nam, đã yêu cầu các địa phương, đơn vị siết chặt quy trình quản lý; thường xuyên có cảnh báo thiên tai, thời tiết; nâng cao kỹ năng cứu hộ bảo đảm an toàn cho du khách. Điều này cho thấy sự quan tâm của cơ quan chức năng trong việc đảm bảo an toàn cho du khách tham gia các hoạt động du lịch mạo hiểm.

Vụ lật tàu du lịch Vịnh Xanh58 trên vùng biển Quảng Ninh đã gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, đặt ra vấn đề cấp thiết về việc ứng phó hiệu quả hơn với thiên tai và các sự cố do thiên tai gây ra. Tàu Vịnh Xanh58 chở 46 hành khách và 3 thuyền viên rời bến cảng Bãi Cháy, tỉnh Quảng Ninh lúc 12h55 ngày 19/7. Chỉ 35 phút sau, khi đến gần hang Đầu Gỗ, tàu gặp dông gió lớn khiến tàu bị lật, tất cả người trên tàu rơi xuống biển. Đến 14h05, tàu mất kết nối GPS.

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, cơn dông chiều 19/7 đã quét rất mạnh từ miền Bắc vào miền Trung là do ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục đi qua Bắc Bộ, không phải do ảnh hưởng của bão số 3. Đây là một siêu mây dông hiếm gặp trong khí tượng, rất khó dự báo. Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Quảng Ninh đã có cảnh báo dông lốc, và tàu Vịnh Xanh58 đã rời bến được hơn 30 phút.

Chánh Văn phòng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Cao Lê Tuấn Anh cho biết, vụ lật tàu du lịch Vịnh Xanh58 là sự cố thiên tai hi hữu, bất khả kháng và không mong muốn. Ông cũng nhấn mạnh rằng cần phải đánh giá khách quan để không để ảnh hưởng đến sự phát triển chung của ngành du lịch. Ông Cao Lê Tuấn Anh cũng lưu ý không chủ quan, lơ là; sự việc lật tàu Vịnh Xanh58 là sự cảnh tỉnh để các cơ quan chức năng, những người làm trong lĩnh vực du lịch, các chủ tàu, các thuyền viên hoàn chỉnh lại quy trình an toàn. Trong đó, cần phải ban hành quy trình an toàn ngay từ khi xuống tàu.

Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy cho biết, đối với sự việc này cần phải cảnh báo và khuyến nghị cho các cơ sở kinh doanh du lịch thường xuyên phải bảo đảm an toàn cho du khách. Còn đối với thiên tai, địch họa cần chủ động phòng ngừa và ứng phó kịp thời.

TS Phạm Hà, Chủ tịch LuxGroup, cho rằng vụ lật tàu lần này là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ đó là cần một cuộc cách mạng về đăng kiểm, quản lý, cứu hộ thời 4.0. Ông cũng nhấn mạnh rằng cần phải số hóa, giám sát theo thời gian thực để bảo vệ tính mạng cho du khách. TS. Phạm Hà cũng lưu ý, đó là kiểu tàu vỏ đồng, thiết kế đáy phẳng, lại sử dụng vật liệu nhẹ dễ chìm, kiểu lật úp – nếu tiếp tục đưa vào khai thác sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn. Bởi loại tàu này có phần đáy quá nông, thân tàu nhẹ và dễ bị nung nóng dưới trời nắng gay gắt. Khi đỗ neo lâu ở vị trí cao trên boong để ăn trưa, nếu gặp mưa lớn kèm gió mạnh, tàu rất dễ bị lật.

Các chuyên gia cũng kiến nghị rằng cần thiết phải nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai, cũng như tăng cường công tác kiểm tra, giám sát an toàn tàu thuyền, đảm bảo các điều kiện cho hoạt động du lịch. Bên cạnh đó, cũng cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về an toàn cho du khách và những người làm việc trên tàu.

Trước những sự cố đáng tiếc như vụ lật tàu Vịnh Xanh58, toàn ngành du lịch cần phải rút kinh nghiệm và có những giải pháp tổng thể, đồng bộ để đảm bảo an toàn cho du khách, không để xảy ra các vụ việc tương tự trong tương lai.