Chuyển đổi sang xe điện – Giải pháp bền vững cho đô thị Hà Nội

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu đang trở thành vấn đề nghiêm trọng, việc chuyển đổi từ phương tiện chạy xăng sang xe điện đang trở thành xu hướng không thể đảo ngược, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội. Với mật độ dân cư đông đúc, tình trạng ùn tắc giao thông thường xuyên và mức độ ô nhiễm vượt ngưỡng cho phép, Thủ đô cần một giải pháp bền vững hơn, và xe điện chính là câu trả lời.

Ô nhiễm không khí tại Hà Nội đang diễn biến theo chiều hướng xấu, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ô nhiễm không khí tại Hà Nội chủ yếu là ô nhiễm bụi PM2.5 – một chất gây hại vô hình nhưng có thể gây ra nhiều bệnh về hô hấp, tim mạch, đặc biệt là với đối tượng nhạy cảm như người già, trẻ em.

Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí ở Hà Nội được xác định là do các nguồn thải từ hoạt động giao thông, xây dựng, sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và các hoạt động dân sinh khác. Đặc biệt, với hơn 770 nghìn xe ô tô, gần 6 triệu xe máy sử dụng động cơ đốt trong lưu thông hằng ngày là nguồn phát thải khí nhà kính gây ô nhiễm môi trường, trực tiếp khiến cho tình trạng ô nhiễm môi trường không khí ngày càng tăng.

Xe điện không phát thải khi vận hành, giúp giảm thiểu đáng kể nồng độ khí độc hại, góp phần cải thiện bầu không khí đô thị. Bên cạnh đó, giá xăng dầu biến động liên tục, trong khi điện năng có chi phí ổn định và rẻ hơn nhiều. Theo tính toán, chi phí sạc điện cho xe máy điện chỉ bằng 1/10 so với đổ xăng cho cùng quãng đường di chuyển.

Chính phủ và thành phố Hà Nội đã có nhiều chính sách khuyến khích sử dụng xe điện, như giảm thuế, hỗ trợ lắp đặt trạm sạc, và đề xuất lộ trình cấm xe xăng trong tương lai. Nhiều doanh nghiệp cũng đầu tư vào hạ tầng sạc điện công cộng, giúp người dân tiếp cận dễ dàng hơn.

Các quốc gia phát triển như Mỹ, châu Âu, Trung Quốc đã đặt mục tiêu dừng bán xe xăng trong thập kỷ tới. Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc cách mạng này, nhất là khi Hà Nội đang hướng tới mục tiêu trở thành thành phố xanh, thông minh. Việc chuyển sang xe điện không chỉ là lựa chọn mà là yêu cầu cấp thiết để phát triển bền vững.

Xe điện không chỉ là phương tiện của tương lai mà đã trở thành hiện tại. Đối với Hà Nội, nơi áp lực về giao thông và ô nhiễm ngày càng gia tăng, việc chuyển đổi sang xe điện là tất yếu để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tiết kiệm chi phí và hướng tới một đô thị văn minh, hiện đại.

Mùa hè thường được đánh dấu bằng những mùi khói lửa trại và nướng thịt ngoài trời quen thuộc. Tuy nhiên, năm nay, dường như khói từ đám cháy rừng ở Canada đã trở thành một phần không thể thiếu của mùa hè. Trong vài ngày qua, chất lượng không khí tại Milwaukee, Wisconsin đã xấu đi đáng kể, đứng trong số những nơi tồi tệ nhất thế giới.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là các đám cháy rừng lớn ở Canada, đặc biệt là ở Saskatchewan và Manitoba, tạo ra cột khói khổng lồ có thể di chuyển đến vùng Trung Tây Hoa Kỳ thông qua dòng jet stream. Các mùa cháy rừng gần đây ở Canada đã bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và nhiệt độ mùa xuân ấm áp. Việc tuyết tan sớm và nhanh chóng làm cho đất khô đi, tạo điều kiện cho các đám cháy rừng lớn.

Mùa cháy rừng năm 2023 ở Canada đã phá vỡ kỷ lục về diện tích bị đốt cháy, với gần 6 triệu ha đất bị ảnh hưởng. Điều này tương đương với hơn 23.000 dặm vuông, lớn hơn diện tích bề mặt của Hồ Michigan.

Chất lượng không khí được đo bằng chỉ số chất lượng không khí (AQI), một con số đại diện cho mức độ ô nhiễm không khí trung bình trong 24 giờ. Cơ quan Tài nguyên Thiên nhiên Wisconsin (Wisconsin DNR) duy trì các thiết bị đo không khí trên toàn bang, trong đó có các hạt ô nhiễm nhỏ hơn 2,5 micron, được gọi là PM2.5. Đây là loại hạt có thể đi vào phổi và gây tổn thương. EPA sử dụng dữ liệu từ các trạm đo chuyên dụng và mạng lưới cảm biến giá rẻ để tạo ra NowCast, ước tính AQI tại một thời điểm nhất định.

Tình hình chất lượng không khí hiện tại và trong cuối tuần: Vào lúc 10 giờ sáng ngày 1 tháng 8, NowCast của EPA cho thấy khu vực Milwaukee có mức ô nhiễm không khí không tốt cho các nhóm nhạy cảm. Wisconsin DNR dự báo chất lượng không khí trên toàn bang sẽ ở mức trung bình đến không tốt trong cuối tuần này. Vào ngày thứ Sáu, phía bắc của bang rơi vào mức không tốt, trong khi phía nam của bang không tốt cho các nhóm nhạy cảm. Dự báo thời tiết sẽ duy trì tình trạng này cho đến thứ Bảy, nhưng sẽ có gió nam vào ngày Chủ nhật, giúp làm giảm bớt khói.

Về vấn đề tập thể dục ngoài trời, với chỉ số AQI từ 101 đến 150, Wisconsin DNR khuyến cáo mọi người nên hạn chế các hoạt động ngoài trời và những người nhạy cảm nên ở trong nhà nếu có triệu chứng như ho hoặc khó thở. Nếu chỉ số AQI tăng lên mức không tốt, từ 151 đến 200, thì tất cả mọi người nên cẩn thận và những người nhạy cảm nên tránh các hoạt động ngoài trời.

Các hạt trong khói cháy rừng có kích thước rất nhỏ, khoảng 30 lần nhỏ hơn so với chiều rộng của một sợi tóc người. Điều này cho phép chúng đi vào các túi phổi và gây tổn thương. Khói cháy rừng có thể dẫn đến viêm phổi và tổn thương tế bào trên toàn cơ thể.

Liệu tình trạng này sẽ tái diễn trong những mùa hè tiếp theo? Biến đổi khí hậu sẽ không biến mất, và tình trạng cháy rừng ở Canada có thể tiếp tục. Điều này có nghĩa là quá trình tạo ra khói và ảnh hưởng đến bầu trời mùa hè có thể lặp lại nhiều lần.

Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) mới đây đã đề xuất việc dỡ bỏ các quy định về khí thải nhà kính đối với ô tô mới. Động thái này được cho là sẽ mang lại cho người mua nhiều lựa chọn xe giá rẻ hơn và giúp các công ty bớt bị ràng buộc bởi các quy định nghiêm ngặt. Tuy nhiên, một báo cáo dự thảo của EPA đã mô phỏng nhiều kịch bản khác nhau và đưa ra những ước tính đáng kể về tác động kinh tế của việc bãi bỏ tiêu chuẩn khí thải.

Trong một kịch bản, việc dỡ bỏ tiêu chuẩn khí thải được cho là sẽ khiến Mỹ thiệt hại lên tới 350 tỷ USD mỗi năm. Mặt khác, một kịch bản khác với giả định điều kiện kinh tế lý tưởng dự báo có thể tiết kiệm được tới 490 tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, đáng chú ý là cả hai ước tính này đều chưa tính đến chi phí y tế công cộng do ô nhiễm không khí gây ra.

Việc dỡ bỏ các tiêu chuẩn khí thải đối với xe mới là một phần của kế hoạch lớn hơn, nhằm hủy bỏ quyết định ‘xác định mối nguy hại’ – vốn là căn cứ pháp lý để chính phủ liên bang kiểm soát khí thải nhà kính gây ra biến đổi khí hậu. Điều này diễn ra sau khi chính quyền Tổng thống Joe Biden ban hành quy định nhằm giảm phát thải khí nhà kính giữ nhiệt và các chất ô nhiễm không khí khác vào năm ngoái.

Theo EPA, việc thực hiện các quy định về khí thải nhà kính đã mang lại lợi ích kinh tế đáng kể cho cộng đồng. Theo quy định mới được ban hành, Mỹ dự kiến thu được lợi ích kinh tế gần 100 tỷ USD mỗi năm nhờ giảm chi phí y tế cộng đồng do không khí sạch hơn, cùng với tiết kiệm nhiên liệu và chi phí bảo dưỡng.

Đây là một minh chứng cho việc các chính sách bảo vệ môi trường không chỉ giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu mà còn mang lại lợi ích kinh tế đáng kể cho cộng đồng. Để biết thêm thông tin về các quy định và chính sách bảo vệ môi trường của Mỹ, vui lòng truy cập trang web của EPA.

Chất lượng không khí tại Kinshasa, Cộng hòa Dân chủ Congo, hiện đang ở mức báo động, gây ra nhiều mối quan ngại cho cư dân thành phố. Vào ngày 8 tháng 8 năm 2025, thành phố này đã được ghi nhận là nơi có chất lượng không khí không lành mạnh cho dân số nói chung. Tại một thời điểm nhất định, Kinshasa đã vượt qua các thành phố khác để trở thành thành phố lớn bị ô nhiễm nặng nhất trên thế giới.

Đây không phải là lần đầu tiên Kinshasa xuất hiện trong danh sách này, vì trong tháng qua, thành phố liên tục đứng đầu danh sách các thành phố lớn bị ô nhiễm nhất. Các chuyên gia chỉ ra rằng chất lượng không khí tại Kinshasa nằm trong thể loại ‘không lành mạnh’, có thể gây ra các hiệu ứng sức khỏe cho mọi người. Tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa hiện nay làm cho thành phố trở thành một trong những trung tâm đô thị bị ảnh hưởng nhiều nhất ở Trung Phi.

Có nhiều yếu tố dẫn đến chất lượng không khí kém tại Kinshasa. Một trong những nguyên nhân chính là việc đốt cháy sinh khối rộng rãi do nông nghiệp, sản xuất than, và các đám cháy dư lượng cây trồng trong và xung quanh thành phố. Ngoài ra, khí thải từ bếp củi gia đình và sử dụng nhiên liệu rắn khác trong các hộ gia đình đô thị cũng góp phần vào tình trạng ô nhiễm. Tình trạng ô nhiễm môi trường lâu dài từ các chất ô nhiễm công nghiệp như asen, chì, dẫn xuất DDT và PCB cũng tiếp tục ảnh hưởng đến dân số thông qua không khí, nước và chuỗi thực phẩm.

Thực thi hạn chế các quy định môi trường và kiểm soát chất thải và khí thải không đầy đủ ở khu vực đô thị và ven đô cũng làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Để bảo vệ bản thân khỏi chất lượng không khí kém, người dân được khuyên nên thực hiện các biện pháp bảo vệ như tránh hoạt động thể chất ngoài trời và theo dõi mức chất lượng không khí thường xuyên. Điều này sẽ giúp giảm thiểu các tác động tiêu cực đến sức khỏe và đảm bảo an toàn cho cộng đồng.

Trong bối cảnh tình trạng ô nhiễm không khí tại Kinshasa ngày càng nghiêm trọng, các cơ quan chức năng và tổ chức môi trường cần phối hợp chặt chẽ để tìm ra giải pháp hiệu quả. Việc đầu tư vào công nghệ xử lý khí thải, tăng cường quản lý môi trường và tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường là những bước đi quan trọng để cải thiện chất lượng không khí tại thành phố này.

Người dân Kinshasa và các chuyên gia môi trường đang hy vọng rằng với sự quan tâm và hành động cụ thể, chất lượng không khí tại thành phố sẽ được cải thiện trong tương lai gần. Đồng thời, việc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng cũng cần được coi là ưu tiên hàng đầu trong quá trình phát triển đô thị.

Tình hình ô nhiễm không khí tại Kinshasa hiện nay là một lời cảnh tỉnh cho các thành phố khác trên thế giới về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và quản lý chất thải hiệu quả. Thông qua việc chia sẻ kinh nghiệm và áp dụng các giải pháp phù hợp, các thành phố có thể cùng nhau xây dựng môi trường sống lành mạnh và bền vững cho cư dân.

Sáng ngày 29/7, thủ đô Hà Nội bị bao phủ bởi lớp sương mù dày đặc, khiến cho khung cảnh trở nên mờ ảo, không rõ ràng. Hiện tượng thời tiết này đã làm giảm đáng kể tầm nhìn của người dân, gây ra nhiều khó khăn cho việc di chuyển và sinh hoạt hàng ngày.

Đáng chú ý, Hà Nội hiện đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Theo các thông tin cập nhật mới nhất, Hà Nội đã xếp thứ 2 thế giới về mức độ ô nhiễm không khí vào thời điểm này. Tình hình ô nhiễm không khí ở Hà Nội có thể có mối liên hệ với hiện tượng sương mù, khi các chất ô nhiễm trong không khí bị giữ lại và tích tụ, làm tăng mức độ ô nhiễm.

Tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội đã và đang gây ra nhiều mối quan ngại cho người dân và các cơ quan chức năng. Việc tìm kiếm các giải pháp để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí đang trở thành một nhiệm vụ cấp thiết, nhằm bảo vệ môi trường sống và sức khỏe của người dân.

Chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật thông tin về tình hình thời tiết và ô nhiễm không khí ở Hà Nội. Trong khi đó, người dân cần chú ý đến các khuyến cáo của cơ quan chức năng và thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ sức khỏe của mình. The Air Quality Index và các trang web khác cung cấp thông tin cập nhật về chất lượng không khí trên toàn thế giới, giúp người dân có thể nắm bắt tình hình và lên kế hoạch cho các hoạt động hàng ngày của mình.

Bênh cạnh đó , người dân cũng nên thường xuyên theo dõi thông tin về chỉ số chất lượng không khí và các cảnh báo liên quan đến ô nhiễm không khí từ các cơ quan chức năng ,để từ đó , có thể kịp thời điều chỉnh kế hoạch đi lại và sinh hoạt nhằm đảm bảo an toàn cho bản thân.

Ô nhiễm không khí tại Hà Nội và các tỉnh miền Bắc hiện đang là một vấn đề nghiêm trọng, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của con người. Dữ liệu từ ứng dụng đo chỉ số chất lượng không khí IQAir cho thấy Hà Nội đã được xếp là thành phố ô nhiễm nhất thế giới, với chỉ số chất lượng môi trường không khí ở ngưỡng cao, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người.

Giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Thị Hoài An, nguyên Trưởng khoa Tai Mũi Họng Nhi, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, hiện là Giám đốc chuyên môn Bệnh viện đa khoa An Việt, đã đưa ra cảnh báo về những tác hại của ô nhiễm không khí. Theo bà, không chỉ ảnh hưởng đến phổi và hệ hô hấp, ô nhiễm không khí còn có thể gây tổn hại đến nhiều cơ quan khác của cơ thể, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nắng nóng cực đoan.

Những nhóm người dễ bị ảnh hưởng từ ô nhiễm không khí bao gồm người cao tuổi, phụ nữ có thai, trẻ em, và người có sức đề kháng yếu. Để bảo vệ sức khỏe, việc đeo khẩu trang khi ra đường là rất quan trọng, nhưng cần chọn đúng loại khẩu trang. Giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Thị Hoài An cũng khuyên mọi người nên có chế độ dinh dưỡng tốt để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, ngăn ngừa và tiêu diệt các vi khuẩn.

Trong điều kiện ô nhiễm không khí nặng như hiện nay, việc đi khám sức khỏe thường xuyên là rất cần thiết. Bên cạnh đó, các biện pháp phòng ngừa như đóng kín cửa, bật máy lọc không khí, và rửa mũi họng bằng nước muối sinh lý cũng giúp giảm bớt tác hại của ô nhiễm không khí. Mọi người cần cảnh giác và chủ động bảo vệ sức khỏe của mình trong tình hình ô nhiễm không khí hiện nay.

Để có thể giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí, chúng ta nên ưu tiên sử dụng ứng dụng đo chỉ số chất lượng không khí để nắm bắt tình hình chất lượng không khí ở khu vực mình sống. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng cần có những biện pháp cụ thể để giảm thiểu ô nhiễm không khí, bảo vệ môi trường và sức khỏe của người dân.

Lời khuyên từ các chuyên gia y tế là rất quan trọng trong việc giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tác hại của ô nhiễm không khí và cách phòng ngừa. Mọi người có thể tham khảo thêm thông tin từ các nguồn uy tín như Vietnamnet để cập nhật những thông tin mới nhất về tình hình ô nhiễm không khí và cách bảo vệ sức khỏe.

Ô nhiễm không khí đang trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, đặc biệt là đối với trẻ em dưới 5 tuổi. Theo các số liệu thống kê mới nhất, hơn 100 trẻ em trong độ tuổi này tử vong mỗi ngày do ô nhiễm không khí. Tình hình này không chỉ đáng lo ngại mà còn thúc đẩy các tổ chức y tế và bảo vệ môi trường trên toàn cầu phải tìm kiếm giải pháp cấp thiết.

Trước bối cảnh đó, Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) đã triển khai một dự án mới, tận dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) để bảo vệ sức khỏe của học sinh tại các trường học. Dự án này không chỉ mang tính đột phá mà còn thể hiện sự cam kết của UNICEF trong việc giảm thiểu tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em – nhóm dễ bị tổn thương nhất trước tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay.

Theo UNICEF, dự án sử dụng AI này nhắm vào việc tạo ra một hệ thống cảnh báo sớm về ô nhiễm không khí, giúp các trường học có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa cần thiết để bảo vệ sức khỏe của học sinh. Hệ thống này sẽ phân tích dữ liệu về chất lượng không khí từ các trạm quan sát và dự báo thời tiết, từ đó đưa ra cảnh báo cụ thể về mức độ ô nhiễm và khuyến nghị các biện pháp bảo vệ sức khỏe cho học sinh.

Một trong những mục tiêu quan trọng của dự án là giảm thiểu số lượng trẻ em bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm không khí. Thông qua việc cung cấp thông tin chính xác và kịp thời về chất lượng không khí, các trường học có thể thực hiện các biện pháp như giảm thiểu hoạt động ngoài trời khi mức độ ô nhiễm cao, sử dụng máy lọc không khí trong lớp học, và tăng cường vệ sinh môi trường.

Ngoài ra, dự án cũng hướng đến việc nâng cao nhận thức về vấn đề ô nhiễm không khí trong cộng đồng. UNICEF hy vọng rằng thông qua việc cung cấp thông tin về tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em, các bậc phụ huynh, nhà trường và cộng đồng có thể có những hành động cụ thể để bảo vệ môi trường và giảm thiểu ô nhiễm.

Như vậy, việc UNICEF triển khai dự án sử dụng AI để bảo vệ sức khỏe học sinh trước ô nhiễm không khí là một bước tiến quan trọng trong cuộc chiến bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Hy vọng rằng dự án này sẽ mang lại kết quả tích cực, góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với trẻ em và xây dựng một tương lai khỏe mạnh hơn cho thế hệ tương lai.

Một nghiên cứu gần đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn thai kỳ và 5 năm đầu đời. Nghiên cứu này đã theo dõi hơn 200 bà mẹ sống ở thành phố New York và con cái của họ từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc trẻ lên 7 tuổi.

Kết quả nghiên cứu cho thấy những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với nhóm trẻ ít tiếp xúc với chất này. Mức sụt giảm IQ này có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập, giải quyết vấn đề và thành tích trong tương lai của trẻ. Điều này trở nên đáng báo động khi các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ngoài đường, mà còn có mặt ngay trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ.

Não bộ trẻ nhỏ đang phát triển rất nhạy cảm, bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài. Giảm 4-5 điểm IQ nghe qua tưởng chừng nhỏ, nhưng trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ là sự khác biệt giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai.

Tuy nhiên, điều quan trọng là mức IQ này không cố định. Nếu biết cách can thiệp kịp thời – như cải thiện môi trường sống, tăng tương tác ngôn ngữ, dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích vận động – trẻ vẫn có thể phát triển tốt về nhận thức.

Cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp thiết thực để bảo vệ con trẻ, chẳng hạn như hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn giờ cao điểm, dùng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Tóm lại, để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Bằng cách chung tay bảo vệ môi trường sống và chăm sóc sức khỏe cho trẻ em, chúng ta có thể giúp trẻ phát triển toàn diện và có một tương lai tốt đẹp hơn.

Nếu muốn tìm hiểu thêm về các biện pháp bảo vệ sức khỏe cho trẻ em, bạn có thể tham khảo các nguồn thông tin sau: Đại học Columbia và các tổ chức y tế uy tín khác.