Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một phương pháp mới để ngăn chặn sự lây lan của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét thông qua vết đốt của muỗi. Phát hiện này được công bố trên tạp chí Nature và có thể mở ra triển vọng mới trong cuộc chiến chống lại căn bệnh gây tử vong này.

병 sốt rét là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất trên thế giới, gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium. Mỗi năm, hơn 250 triệu người trên toàn cầu bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này. Để lây lan, ký sinh trùng cần hoàn thành một hành trình phức tạp bên trong cơ thể muỗi. Muỗi hút máu từ người bị nhiễm bệnh, sau đó ký sinh trùng di chuyển đến ruột của muỗi. Tại đây, chúng phải đối mặt với một thách thức lớn để di chuyển ra khỏi ruột và vào khoang cơ thể, nơi chúng phát triển thành một dạng khác.

Trước khi có thể lây nhiễm cho người tiếp theo, ký sinh trùng cần di chuyển đến tuyến nước bọt của muỗi. Tại đây, chúng sẵn sàng lây nhiễm cho người tiếp theo bị đốt. Để thực hiện bước nhảy quan trọng này, ký sinh trùng phụ thuộc vào một loại protein do chính muỗi tạo ra. Tuy nhiên, một số muỗi có biến thể của protein này, dường như phá vỡ hành trình của ký sinh trùng.

Các nhà khoa học tại Đại học California San Diego đã sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR để thay đổi biến thể của protein này trong muỗi. Chỉ với một thay đổi nhỏ, việc chỉnh sửa chỉ một amino acid trong gene đã đủ để ngăn chặn hầu hết ký sinh trùng di chuyển đến đích cuối cùng trong muỗi. Phát hiện này cho thấy tiềm năng của việc sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene để ngăn chặn sự lây lan của bệnh sốt rét.

Các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ sử dụng ‘gene drive’ để phổ biến thay đổi có lợi này trong toàn bộ quần thể muỗi. Gene drive là các chuỗi DNA có thể được chèn vào genome và thay đổi quy tắc di truyền thông thường. Tuy nhiên, phương pháp này còn gây tranh cãi và chưa được sử dụng bên ngoài phòng thí nghiệm do lo ngại về hậu quả không mong muốn.

Các nhà nghiên cứu cho biết sẽ cần vài năm nữa để có thể tiến hành thử nghiệm thực địa. Tuy nhiên, nghiên cứu này cho thấy về nguyên tắc, một chỉnh sửa nhỏ trong genome có thể khiến toàn bộ quần thể muỗi không thể truyền bệnh sốt rét deadly này. Điều này mở ra hy vọng mới trong cuộc chiến chống lại căn bệnh gây tử vong này.

Trước những thách thức và rủi ro tiềm ẩn, các nhà nghiên cứu đang tiếp tục nghiên cứu và thảo luận về các phương pháp an toàn và hiệu quả để áp dụng công nghệ chỉnh sửa gene vào thực tiễn.

Sốt xuất huyết – một căn bệnh nguy hiểm với diễn tiến khó lường

Sốt xuất huyết là một trong những căn bệnh nguy hiểm, diễn tiến bất thường và có thể dẫn đến tử vong nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời. Theo báo cáo của thành phố Hồ Chí Minh, trong tháng 7/2025, số ca mắc sốt xuất huyết Dengue đã gia tăng và tiềm ẩn nguy cơ bùng phát trên diện rộng. Tính đến hết tuần 29, toàn thành phố đã ghi nhận 16.847 ca mắc, tăng hơn 168,8% so với cùng kỳ năm 2024, trong đó có 10 ca tử vong.

Nhiều người thường nghĩ rằng sốt xuất huyết chỉ bị một lần trong đời, tuy nhiên, theo các bác sĩ Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, virus Dengue gây sốt xuất huyết có 4 chủng khác nhau. Mỗi lần mắc bệnh, cơ thể chỉ tạo miễn dịch với tuýp virus đó, nên nguy cơ mắc do các tuýp còn lại vẫn tồn tại. Do đó, mỗi người có thể bị sốt xuất huyết tới 4 lần trong đời. Hơn nữa, nguy cơ biến chứng nặng thường tăng cao từ lần thứ hai mắc bệnh trở đi. Vì vậy, người dân cần không chủ quan và phải luôn cảnh giác trước bệnh sốt xuất huyết.

Sốt xuất huyết có 3 giai đoạn, kéo dài khoảng 10 ngày. Giai đoạn 2 là giai đoạn nguy hiểm nhất, vì lúc này, người bệnh đã hết sốt, dễ chủ quan, không theo dõi bệnh. Tuy nhiên, khi ở giai đoạn 2, bệnh nhân sốt xuất huyết thường dễ trở nặng sau khi hết sốt. Một số dấu hiệu cảnh báo mọi người cần lưu ý là hết sốt nhưng mệt mỏi hơn, li bì, tay chân lạnh ngắt; chảy máu bất thường; nôn ói nhiều; đau bụng dữ dội. Nếu không theo dõi bệnh, bỏ lỡ các dấu hiệu nặng, bệnh nhân có thể gặp các biến chứng dẫn đến suy đa tạng, bội nhiễm, thậm chí tử vong.

Để phòng ngừa sốt xuất huyết, người dân cần thường xuyên vệ sinh môi trường sống, tránh nước tồn đọng trong mọi vật dụng và quanh không gian sống. Ngoài ra, để tránh bị muỗi đốt, mọi người có thể mặc quần áo dài tay, thoa kem chống muỗi hoặc ngủ màn kể cả ban ngày. Đặc biệt, Việt Nam đã có vaccine sốt xuất huyết. Người dân cũng nên tiêm phòng để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.

Trong trường hợp mắc sốt xuất huyết, người bệnh cần được chăm sóc đúng cách để nhanh chóng phục hồi sức khỏe. Người bệnh chỉ dùng paracetamol khi sốt trên 38,5 độ C, đúng liều lượng theo chỉ định bác sĩ, tránh các loại thuốc hạ sốt ibuprofen hoặc aspirin vì tăng nguy cơ xuất huyết.

Chương trình ‘Gia đình Haha’ đã và đang mang lại cho khán giả những trải nghiệm đầy cảm động và ý nghĩa thông qua những câu chuyện đời thường, giản dị và gần gũi của chị Thông và anh Điệp – những người dân lao động bình thường nhưng sở hữu những bài học và chiêm nghiệm sâu sắc về cuộc sống.

Trong chặng đầu tiên của hành trình, các thành viên của ‘Gia đình Haha’ đã có cơ hội đến với homestay tại Bản Liền của chị Vàng Thị Thông ở Lào Cai. Tại đây, họ đã được chị Thông và anh A tận tình hướng dẫn cách dùng trâu cày ruộng, cho trâu ăn muối, hái trà và lợp cọ. Qua những trải nghiệm này, chị Thông đã giúp mọi người hiểu rõ hơn về lễ cúng đầu mùa – một nét văn hóa đặc sắc và độc đáo của người dân tộc Tày. Sự hăng say và chăm chỉ trong lao động của chị Thông và gia đình đã thể hiện rõ mong muốn có một cuộc sống tốt hơn. Mặc dù công việc hàng ngày có thể vất vả, nhưng họ luôn giữ tâm trạng vui vẻ và quây quần bên nhau, tạo nên một không khí thật sự ấm áp.

Chị Thông và anh Hà, những người sáng lập homestay, cũng kinh doanh với mong muốn phát triển du lịch đi đôi với giữ gìn văn hóa của vùng cao. Qua đó, họ muốn giới thiệu đến du khách những nét đặc sắc về văn hóa và con người tại đây. Tuy nhiên, hành trình của họ không hề dễ dàng. Chị Thông và anh Hà cũng đã phải trải qua những khó khăn khi phải gồng mình chịu cảnh bị cô lập trong gần 10 ngày do ảnh hưởng của bão. Những câu chuyện như thế đã khiến khán giả không khỏi xót xa và suy ngẫm về những khó khăn mà người dân ở vùng cao đã phải đối mặt.

Sang chặng thứ hai, các thành viên của ‘Gia đình Haha’ đã có những trải nghiệm mới mẻ và thú vị ở vùng biển Quảng Ngãi. Tại đây, họ đã gặp anh Điệp Ngô – một diêm dân có nhiều năm kinh nghiệm trong việc làm muối. Anh Điệp đã chia sẻ về quy trình làm muối và những khó khăn thường gặp của diêm dân. Không chỉ vậy, anh Điệp còn khiến mọi người suy ngẫm với câu chuyện về quan điểm của anh về cuộc sống. Theo anh, biết đủ là được và không cần quá nhiều tiền. Đối với anh, điều quan trọng hàng đầu là có một cuộc sống bình yên và hạnh phúc.

Thông qua những câu chuyện chân thực và đầy cảm xúc của chị Thông và anh Điệp, chương trình ‘Gia đình Haha’ đã mang lại cho khán giả những bài học quý giá về giá trị của lao động, khát vọng vươn lên trong cuộc sống và tầm quan trọng không thể thiếu của gia đình. Khán giả bày tỏ sự yêu thích và hy vọng chương trình này sẽ tiếp tục được phát sóng, để họ có thể tiếp tục được trải nghiệm những câu chuyện ấm áp và giàu ý nghĩa này. Bằng cách chia sẻ những giá trị tốt đẹp, chương trình không chỉ giải trí mà còn góp phần xây dựng những mối quan hệ gia đình gắn bó và yêu thương trong xã hội.

Huyết áp cao được coi là ‘kẻ giết người thầm lặng’ do làm tăng nguy cơ đột quỵ, tim mạch và bệnh thận. Mặc dù giảm muối là một biện pháp thường được khuyên để kiểm soát huyết áp, nhưng theo bác sĩ Shirley Koeh, chuyên gia y học chức năng tại Malaysia, việc này chỉ giải quyết một nửa vấn đề.

Bác sĩ Koeh cho rằng bổ sung kali vào chế độ ăn uống cũng quan trọng không kém. Kali có vai trò quan trọng trong việc giãn mạch máu và hỗ trợ cơ thể thải natri, yếu tố làm tăng huyết áp. Khi cơ thể nạp đủ kali, không chỉ giúp giảm gánh nặng cho tim mạch mà còn giảm nguy cơ tử vong do các bệnh liên quan đến tim.

Về vấn đề này, bác sĩ Koeh khuyến khích tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu kali như bơ, rau bina, chuối, nấm, đậu và đậu lăng. Ngoài ra, nước ép cần tây và chiết xuất củ dền cũng hỗ trợ hạ huyết áp nhờ chứa kali và nitrat tự nhiên giúp giãn mạch máu.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nước ép củ dền có thể làm giảm huyết áp tâm thu hiệu quả trong vòng 90 ngày. Do đó, việc kết hợp các thực phẩm giàu kali và nitrat vào chế độ ăn uống hàng ngày có thể giúp kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng, bên cạnh việc bổ sung kali và giảm muối, người dân cũng nên duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc lá, uống rượu bia điều độ và duy trì cân nặng hợp lý để giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Để có thêm thông tin về cách kiểm soát huyết áp và các bệnh tim mạch, bạn có thể truy cập vào trang web của các tổ chức y tế uy tín như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hoặc Hội Tim mạch Mỹ (AHA) để có được những thông tin chính xác và cập nhật nhất.