Kỷ niệm về ăng ten TV trên nóc nhà Sài Gòn xưa

Nhớ lại khoảng năm 1966, nhiều ngôi nhà ở Sài Gòn được trang bị ăng ten tivi bằng sắt dài trên nóc, với một vài chấu chỉa lên trời như cây xương rồng khô. Nếu ai đó nhìn thấy ăng ten này trên nóc nhà nào đó, họ có thể chắc chắn rằng đó là một gia đình khá giả. Chỉ cần liếc nhìn ăng ten là có thể biết được ngay.

Vào thời điểm đó, một chiếc máy truyền hình Denon với màn hình 19 inches (đo theo đường chéo) có giá gần 30.000 đồng. Số tiền này chỉ thua kém một chút so với giá của chiếc xe Honda SS đời 1966, có giá 36.500 đồng, tương đương với hai lượng vàng.

Tuy nhiên, để có thể xem tivi, người dân phải sắm thêm máy tăng áp, hay còn gọi là ‘survolteur’, do điện áp trong nước thường không ổn định. Việc trang bị thêm máy tăng áp này đồng nghĩa với việc sắm thêm một chiếc ăng ten chọc trời. Phải có đủ những trang thiết bị này thì mới có thể tận hưởng việc xem tivi.

Một vài phép so sánh về giá cả đã cho thấy sự thay đổi lớn về giá trị sau này. Nếu 36.500 đồng có thể mua một chiếc xe Honda trong thời VNCH thì tới thời kỳ ‘cách mạng’, số tiền đó chỉ đủ để mua một tô phở Bắc.

Giai đoạn sau, khi vượt biên, người ta gọi một lượng vàng là ‘một cây.’ Dù có nghe nói như vậy nhưng thời điểm đó không dễ dàng để có thể sở hữu vàng.

Buôn bán lớn nhỏ ở Sài Gòn xưa

Tại thủ đô Sài Gòn xưa, buôn bán lớn nhỏ phần nhiều nằm trong tay người Hoa. Các bảng hiệu tiệm thường có đuôi chữ ‘Ký’ là biết ngay chủ tiệm là người Hoa. Một vài cửa hàng đặc trưng với các hoạt động dịch vụ đa dạng từ nước uống, thực phẩm cho tới thuốc Bắc hay thậm chí cả áo quan.

Vào những thời điểm khó khăn về tài chính, có người đành phải tới những cửa hàng có chữ ‘Thọ’ ở cuối, đại diện cho việc mua sẵn một chiếc áo quan cho kiếp người của mình.

Về nghệ sĩ, có một điều đặc biệt mà tác giả muốn nhắc tới. Đó là bài học tình trường từ cái tên Kim, nhất là khi có thêm chữ ‘Cương’. Nghệ sĩ Kim Cương, một trong những cái tên nổi tiếng và cũng là tên của một tác phẩm văn học.

Truyền hình và những chương trình giải trí trong quá khứ

Tác giả nhắc lại việc thành lập Nha Vô Tuyến Truyền Hình VN vào năm 1966 tại Trung tâm điện ảnh số 15 đường Thi Sách. Hồi đó, chưa có đài phát sóng mặt đất như bây giờ nên phải dùng ‘Flying Station’ – tức là dùng máy bay bay vòng vòng trên trời phát sóng xuống mặt đất. Hình ảnh và âm thanh không được rõ ràng, thường lúc rõ lúc mờ, lúc rung, lúc gợn sóng.

Nhớ lại những buổi chiều đi coi truyền hình công cộng ở hẻm đường Phan Thanh Giản, đối diện đất Thánh Tây (nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi), là một kỷ niệm khó quên. Dù chỉ coi ké nhưng không khí rất vui và hồi hộp. Lần đầu tiên được tiếp cận với công nghệ truyền hình và ngắm nhìn những hình ảnh trên màn hình.

Thời gian đầu, chương trình rất nghèo nàn nhưng cũng đủ để làm vui. Từ ca nhạc thiếu nhi Tuổi Xanh của cô Kiều Hạnh, nhạc kịch Hoàng Thi Thơ cho tới các chương trình văn hóa văn nghệ.

Nhắc tới những bộ phim ảnh hưởng, nhất là ‘Combat’ do đài ABC của Mỹ chiếu, gồm 152 tập. Đó là hành trình của các nhân vật và cũng là kỷ niệm đáng nhớ của tuổi thơ.

Cuối cùng, những lời nhắc nhở về người thân đã khuất cùng với cảm giác hoài niệm không thể nào quên. Gắn liền với dòng đời và tất cả những xúc cảm người viết đã thể hiện qua bài viết.

Nhà báo Lại Văn Sâm, người dẫn chương trình truyền hình nổi tiếng, vẫn còn bồi hồi khi nhớ lại đêm 31/12/1996, khi Đài Truyền hình Việt Nam lần đầu tiên tổ chức chương trình truyền hình trực tiếp dài 4 tiếng đồng hồ, từ 8h tối đến 12h đêm. Chương trình Ký ức VTV là nơi ông chia sẻ những kỷ niệm đầy cảm động về những ngày đầu tiên của chương trình SV96.

Những ngày đầu tiên, sự thiếu thốn về nhân lực và trang thiết bị đã tạo nên những tình huống dở khóc dở cười. Nhà báo Lại Văn Sâm thậm chí còn phải kiêm nhiệm cả vai trò đạo diễn trên sóng trực tiếp. “Hầu như không có đủ người để làm và tôi – người dẫn chương trình đôi khi kiêm luôn cả đạo diễn,” ông kể. Sự thiếu thốn này đã tạo ra những khó khăn không nhỏ cho đội ngũ sản xuất chương trình.

Ban đầu, ý tưởng về SV96 không được đón nhận thuận lợi. Nhà báo Lại Văn Sâm từng cảm thấy tủi thân khi đưa ra ý tưởng bị các lãnh đạo từ chối. Tuy nhiên, sau khi xem chương trình demo, các lãnh đạo đã thay đổi ý định và yêu cầu thực hiện ngay chương trình này vì “nhiệt huyết tuổi trẻ và tương lai đất nước chính là ở đây”. Quyết định này đã mở đường cho chương trình SV96 ra đời và trở thành một phần quan trọng của Đài Truyền hình Việt Nam.

Mục tiêu của SV96 là giới thiệu với khán giả về sinh viên Việt Nam ngày nay, về ước mơ và nguyện vọng của họ. Chương trình cũng tạo ra một không gian giao lưu văn hóa độc đáo, nơi các vấn đề xã hội được tiếp cận một cách nhẹ nhàng, giúp khán giả vừa giải trí vừa suy ngẫm. Qua chương trình, nhà báo Lại Văn Sâm và đội ngũ sản xuất muốn mang đến một hình ảnh sinh viên Việt Nam năng động, sáng tạo và nhiệt huyết.

Nhà báo Lại Văn Sâm chia sẻ rằng hồi đó, “cả sinh viên cũng nghèo, các trường đại học cũng nghèo và truyền hình Việt Nam cũng nghèo. Cho nên, người nghèo gặp nhau, đến với nhau bởi tấm lòng thôi”. Ông vẫn không quên cảm xúc khi đến Nhạc viện Hà Nội và thấy dòng chữ trên bảng thông báo ở cổng trường đề nghị mỗi sinh viên ủng hộ 2.000 đồng cho đội tuyển tập. Sự kiện này đã để lại ấn tượng sâu sắc trong ông và là một phần của hành trình tạo nên chương trình SV96.

Sức hút của SV96 đôi khi vượt quá sức chịu đựng của cơ sở vật chất. Nhà báo Lại Văn Sâm kể về một sự cố đáng nhớ khi Đài truyền hình Việt Nam lần đầu phải đền bù 50 triệu đồng cho Nhà văn hóa huyện Từ Liêm khi toàn bộ ghế trong nhà văn hóa gãy sập sau chương trình. Về sau, không nơi nào dám nhận tổ chức SV96, và ông phải đi đến từng nơi có thể tổ chức được, hỏi các đơn vị có muốn tân trang lại nhà văn hóa không. Những khó khăn này đã không thể ngăn cản sự thành công của chương trình.

Nhìn lại hành trình của mình, nhà báo Lại Văn Sâm rút ra bài học rằng những người làm truyền hình nếu muốn tồn tại hoặc có thể phát triển được phải có tâm và có huyết, có máu làm và dám làm những cái có thể trước đây không bao giờ dám. Ông cũng nhấn mạnh rằng thành công của SV96 là kết quả của sự cố gắng và nhiệt huyết của cả một đội ngũ. Với những kinh nghiệm và bài học quý giá, nhà báo Lại Văn Sâm tiếp tục đóng góp cho nền truyền hình Việt Nam, tạo ra nhiều chương trình hấp dẫn và ý nghĩa cho khán giả.