Ở trung tâm Thủ đô Hà Nội, Phường Cửa Nam không chỉ là một địa điểm địa lý mà còn là một không gian lưu giữ nhiều lớp ký ức đô thị. Tại đây, giá trị thẩm mỹ và sinh hoạt truyền thống được bảo tồn và phát huy qua thời gian, tạo nên một hình ảnh Hà Nội cổ kính đang từng bước chuyển mình trong nhịp sống hiện đại. Nghệ thuật thị giác tại Phường Cửa Nam không chỉ góp phần định hình bản sắc kiến trúc mà còn phản ánh diện mạo của một Hà Nội giàu truyền thống.

Để cụ thể hóa các nội dung thuộc Chương trình 06-CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy Hà Nội về ‘Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025’ và Nghị quyết số 09-NQ/TU, ngày 22/2/2022 của Thành ủy Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hoá trên địa bàn Thủ đô giai đoạn2021-2025, định hướng đến năm2030, tầm nhìn đến năm2045, UBND phường Cửa Nam đã tổ chức tọa đàm ‘Phát huy di sản nghệ thuật thị giác ở phường Cửa Nam’ tại Trường THCS Trưng Vương.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, bà Phạm Ngọc Thúy, Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội phường Cửa Nam cho biết, di sản nghệ thuật thị giác là những giá trị lịch sử, văn hóa, thẩm mỹ được thể hiện qua các hình thức có thể cảm nhận bằng thị giác như hội họa, kiến trúc, điêu khắc, nhiếp ảnh, sắp đặt… Những giá trị này được thể hiện đậm nét tại Phường Cửa Nam, từ các bảo tàng như: Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Bảo tàng Phụ nữ, Bảo tàng Công an Nhân dân… đến những công trình kiến trúc thời Pháp thuộc như: Khu Đấu Xảo, nhà ga Hàng Cỏ, Trường Mỹ thuật Đông Dương (nay là Đại học Mỹ thuật Việt Nam) hay Trường Trung học cơ sở Trưng Vương.

Họa sĩ, nhà nghiên cứu Trần Hậu Yên Thế cho biết: ‘Một bức tranh không chỉ là tác phẩm nghệ thuật, mà còn là hiện vật văn hóa, phản ánh kỹ thuật, thẩm mỹ và câu chuyện lịch sử.’ Tại phường Cửa Nam, những lớp di sản ấy đã được thể hiện qua nhiều hình thức nghệ thuật thị giác đa dạng.

Các chuyên gia tham gia tọa đàm cho rằng, di sản nghệ thuật thị giác không chỉ là ký ức cần lưu giữ mà còn là chất liệu sáng tạo trong công nghiệp văn hóa, tạo cảm hứng cho sản phẩm du lịch, thiết kế và nghệ thuật ứng dụng. Từ đó, một số gợi ý thực tiễn đã được đưa ra như: Ứng dụng công nghệ trình chiếu, đồ họa tương tác, kể chuyện bằng hình ảnh thông qua không gian triển lãm và trải nghiệm trực tiếp.

Về phía chính quyền, bà Phạm Ngọc Thúy cho rằng, bảo tồn và phát huy di sản nghệ thuật thị giác cần gắn với giáo dục cộng đồng, xây dựng thương hiệu địa phương và phát triển các sản phẩm văn hóa có giá trị ứng dụng cao. ‘Với tiềm năng di sản sẵn có, phường Cửa Nam hoàn toàn có thể phát triển các tuyến du lịch di sản, thúc đẩy sản xuất thủ công mỹ nghệ, hoặc tổ chức các sự kiện nghệ thuật quy mô nhỏ nhằm gắn kết người dân với di sản’, bà Phạm Ngọc Thúy nhấn mạnh.

Trong bối cảnh Hà Nội thúc đẩy phát triển văn hóa theo hướng công nghiệp sáng tạo, phường Cửa Nam với chiều sâu lịch sử và vị trí trung tâm có thể trở thành mô hình mẫu trong bảo tồn và phát huy di sản nghệ thuật thị giác. Tọa đàm ‘Phát huy di sản nghệ thuật thị giác ở phường Cửa Nam’ là một hoạt động thiết thực, góp phần vào việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của địa phương.

Đây cũng là dịp để các chuyên gia, nhà nghiên cứu và lãnh đạo địa phương trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và tìm ra các giải pháp hiệu quả để phát huy di sản nghệ thuật thị giác tại Phường Cửa Nam, từ đó đóng góp vào sự phát triển của văn hóa và du lịch tại địa phương.

Triển lãm ‘Di sản cũ – Linh hồn mới’ là một sự kiện nghệ thuật đặc biệt, được tổ chức để tôn vinh di sản hội họa của họa sĩ Công Quốc Hà, gần một năm sau khi ông qua đời. Con gái của ông, chị Công Nữ Hoàng Anh, đã đưa hơn 30 tác phẩm từ Thụy Điển về Hà Nội để trưng bày, như một cách để kết nối di sản nghệ thuật của ông với công chúng quê nhà.

Những bức tranh này, phần lớn là khổ lớn, mang đậm nội tâm và sắc màu lạc quan, thể hiện phong cách đặc trưng của họa sĩ Công Quốc Hà. Triển lãm này không chỉ là một sự kiện nghệ thuật thông thường, mà còn là một cách để kể lại hành trình sáng tác của họa sĩ qua những kỷ vật gắn bó với ông, như cọ, bút, bay màu, túi, đồng hồ… đến các sản phẩm phái sinh do học trò thực hiện, lấy cảm hứng từ chính tranh của thầy mình.

Các tác phẩm được lựa chọn hoàn toàn theo cảm xúc cá nhân và sự hòa hợp với không gian, thay vì sắp xếp theo tuyến đề tài hay giai đoạn. Người xem có dịp thấy lại một Công Quốc Hà quen thuộc với những đề tài gắn bó suốt sự nghiệp như phụ nữ và phố cổ Hà Nội, đồng thời khám phá một khía cạnh mới mẻ qua các bức tranh vẽ ngựa, mèo, hoa.

Đặc biệt, nhiều tác phẩm được sáng tác trong những năm cuối đời cho thấy sự chuyển biến rõ nét về phong cách, với màu sắc tươi sáng hơn, đường nét tự do, phóng khoáng hơn, mang đậm chất trừu tượng và tinh thần bay bổng. Một trong những tác phẩm đáng chú ý là bức tranh ‘Hà Nội tháng 7/2021’ vẽ phố cổ Hà Nội vào những ngày giãn cách vì đại dịch Covid-19, khung cảnh vừa vắng lặng vừa rực rỡ, với hình ảnh chú mèo thong dong bước trên con đường rát vàng.

Theo chị Hoàng Anh, đó chính là biểu tượng tinh thần lạc quan mà bố chị luôn theo đuổi trong nghệ thuật cũng như cuộc sống. Ông từng dặn các con: ‘Khó khăn nhất là thời điểm tốt nhất để thành công’.

Hiện gia đình chỉ còn rất ít tác phẩm thuộc dòng tranh hoa của họa sĩ Công Quốc Hà, dù đây là chủ đề từng được nhiều nhà sưu tập quan tâm và tìm kiếm. Tranh phố cổ Hà Nội chiếm số lượng lớn nhất, gần bằng tất cả các đề tài khác cộng lại, tiếp theo là tranh về phụ nữ.

Nếu như trước đây, ông chọn 2 đề tài này để đáp ứng thị hiếu thị trường, thì ở giai đoạn cuối đời, ông quay lại với chúng bằng phong cách trừu tượng, giàu chiều sâu nội tâm và trải nghiệm cá nhân, như một cách vẽ cho chính mình.

Trong loạt tranh cuối ấy, có một bức mang tên ‘Nâng thế giới theo cách của riêng mình’, như một tuyên ngôn khép lại hành trình nghệ thuật của người họa sĩ từng sống rất tận hiến với nghề.

Để khép lại buổi trưng bày, vào 17h ngày 2/8, gia đình họa sĩ sẽ phối hợp tổ chức một chương trình nghệ thuật kết hợp hội họa, âm nhạc và thời trang. Đây được xem như lời chào tạm biệt gửi đến những người yêu mến ông.

Triển lãm ‘Di sản cũ – Linh hồn mới’ mở cửa đến hết ngày 2/8 tại 136 Hàng Trống, Hà Nội. Hoạ sĩ Công Quốc Hà (1955-2024) đã ghi dấu ấn sâu đậm trong nền mỹ thuật Việt Nam đương đại. Ông tốt nghiệp chuyên ngành sơn mài tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Công nghiệp (nay là Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội) năm 1979.

Hoạ sĩ Công Quốc Hà có phong cách đặc trưng với đường nét tối giản, bố cục chắt lọc và mảng màu tươi sáng. Các đề tài chủ đạo trong tranh của ông gồm phụ nữ, phố cổ Hà Nội và hoa. Ngoài hội họa, ông còn tham gia minh họa cho nhiều báo, tạp chí trong nước. Trước khi qua đời vào cuối năm 2024, ông đã tổ chức nhiều triển lãm cá nhân trong và ngoài nước.

Triển lãm “Di sản cũ – Linh hồn mới” là cơ hội để công chúng yêu mỹ thuật tại Việt Nam một lần nữa được tiếp xúc với những tác phẩm của họa sĩ Công Quốc Hà, người đã đột ngột qua đời gần một năm trước. Con gái của ông, chị Công Nữ Hoàng Anh, đã mang hơn 30 bức tranh từ Thụy Điển về Hà Nội để trưng bày tại Mơ Artspace, nằm trong khuôn viên của khách sạn Apricot (136 Hàng Trống, Hoàn Kiếm, Hà Nội) từ ngày 28/7 đến 2/8.

Triển lãm này không chỉ là một dịp để người yêu nghệ thuật được chiêm ngưỡng lại những tác phẩm đặc sắc của họa sĩ Công Quốc Hà, mà còn là cơ hội để họ hiểu rõ hơn về phong cách và chiều sâu nội tâm của ông. Với chủ đề ‘Di sản cũ – Linh hồn mới’, triển lãm trưng bày những bức tranh sơn mài, sơn dầu, acrylic với đủ chất liệu và kích thước, cùng các kỷ vật gắn liền với cuộc đời hội họa của họa sĩ.

Những bức tranh trưng bày tại triển lãm bao gồm các tác phẩm với màu sắc tươi sáng đặc trưng của Công Quốc Hà, với đa dạng chủ đề như ngựa, mèo, hoa, ngoài những đề tài quen thuộc về phụ nữ và phố cổ Hà Nội. Đặc biệt, triển lãm còn trưng bày những tác phẩm đặc sắc mà họa sĩ đã vẽ trong mấy năm cuối đời, thể hiện tinh thần lạc quan và tươi vui của ông.

Chị Công Nữ Hoàng Anh, con gái của họa sĩ, cho biết rằng chị đã mang những bức tranh từ bảo tàng gia đình ở Thụy Điển về Hà Nội để công chúng trong nước có thể thưởng thức các tác phẩm của bố mình. Các bức tranh được lựa chọn theo cảm xúc cá nhân và phù hợp với không gian trưng bày.

Thông qua triển lãm, người xem sẽ thấy một Công Quốc Hà đa dạng, với chiều sâu nội tâm và tư tưởng của một người ham học và đọc nhiều, một nghệ sĩ nhạy cảm nhưng luôn giữ được tinh thần lạc quan, tươi vui. Tinh thần ấy đặc biệt được thể hiện ở những tác phẩm ông vẽ trong mấy năm cuối đời.

Họa sĩ Công Quốc Hà sinh năm 1955 trong một gia đình gốc tư sản khá nổi tiếng ở Hà Nội. Ông nội của họa sĩ là người xây dựng khách sạn và nhà hàng Phú Gia nổi tiếng trên phố Hàng Trống trước 1954. Em gái ông là họa sĩ Công Kim Hoa, cũng rất thành danh với tranh sơn mài.

Họa sĩ Công Quốc Hà tốt nghiệp chuyên ngành sơn mài Trường cao đẳng Mỹ thuật công nghiệp năm 1979. Ông nổi tiếng với các đề tài phụ nữ, phố cổ, hoa, với phong cách hội họa riêng, tối giản đường nét, chú trọng bố cục, chắt lọc mảng màu tươi sáng. Tranh ông được yêu thích bởi phảng phất chất hương xa, lãng mạn, hồi cố và bản màu tươi sáng và tình cảm.

Trước khi qua đời vào cuối năm 2023, họa sĩ Công Quốc Hà đã tổ chức nhiều triển lãm trong nước và quốc tế. Dịp này, vào buổi chiều cuối cùng của trưng bày, gia đình sẽ tổ chức chương trình nghệ thuật kết hợp độc đáo giữa trình diễn âm nhạc, thời trang và hội họa Công Quốc Hà, dành cho bạn bè.