Ở Quảng Ninh, nhiều người phụ nữ đã mạnh dạn khởi nghiệp bằng tình yêu bản sắc văn hóa dân tộc, đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội địa phương một cách bền vững. Tại xã biên giới Hải Sơn, chị Sần Móc Lộc, người dân tộc Sán Chỉ, đã chọn một hướng đi mới và sáng tạo: phát triển du lịch dựa trên tài nguyên thiên nhiên và văn hóa địa phương.

Chỉ với 10.000 đồng, du khách có thể vào vườn hoa sim của chị Lộc để tham quan, chụp ảnh và trải nghiệm không gian văn hóa vùng cao. Ý tưởng kinh doanh của chị Lộc đã truyền cảm hứng cho người dân xung quanh, cùng nhau trồng các loại cây và tạo thành một khu sinh thái liên hoàn để phát triển các tour du lịch trải nghiệm. Sự thành công của chị Lộc là minh chứng cho việc phụ nữ có thể khởi nghiệp thành công bằng việc phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Không chỉ chị Lộc, chị Trương Thị Thanh Hương, phường Yên Tử, cũng đã mạnh dạn đầu tư vào mô hình du lịch cộng đồng, nhằm giới thiệu văn hóa của người Dao Thanh Y đến với du khách. Chị Hương đã xây dựng nhà hàng Dao Thanh Y Yên Tử, nơi du khách có thể thưởng thức ẩm thực truyền thống, trải nghiệm tắm thuốc, thêu thổ cẩm, làm bánh, và giao lưu hát múa để tìm hiểu các nghi lễ văn hóa của người Dao. Qua hoạt động của mình, chị Hương không chỉ góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống mà còn tạo ra một nguồn thu nhập ổn định cho gia đình và người dân địa phương.

Ở vùng đất Tiên Yên, chị Lê Thị Bích Hạnh, Chủ tịch CLB Đầu tư và khởi nghiệp Tiên Yên, đã thành lập Hợp tác xã (HTX) Chế biến và tiêu thụ nông sản Tiên Yên. HTX của chị Hạnh không chỉ thu mua trà cho bà con mà còn chế biến và giới thiệu các sản phẩm qua hội chợ OCOP và các nền tảng số. Bên cạnh đó, chị Hạnh còn xây dựng homestay Pạc Sủi, nhanh chóng trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách. Du khách đến đây không chỉ để nghỉ dưỡng mà còn được hòa mình vào không gian xanh, tắm thác, uống trà, thưởng thức ẩm thực đặc trưng như gà Tiên Yên, bánh gật gù, và trò chuyện cùng người bản địa để trải nghiệm văn hóa dân tộc Dao.

Những người phụ nữ như chị Lộc, chị Hương, và chị Hạnh đang góp phần mở ra hướng phát triển kinh tế mới cho địa phương, không chỉ thông qua hoạt động du lịch và kinh doanh mà còn qua việc gìn giữ và lan tỏa văn hóa dân tộc một cách thiết thực và bền vững. Họ đã chứng minh rằng, với sự sáng tạo và nỗ lực, phụ nữ có thể trở thành những tác nhân thay đổi tích cực trong cộng đồng, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa trong thời kỳ hội nhập.

Thông qua các hoạt động của mình, những người phụ nữ này cũng góp phần nâng cao ý thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời mở ra những cơ hội kinh tế mới cho người dân địa phương. Việc kết hợp giữa phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa đã tạo ra một mô hình phát triển bền vững, mang lại lợi ích cho cả cộng đồng và góp phần vào sự phát triển chung của địa phương.

Ở xã Ngọc Tố, thành phố Cần Thơ, anh Lý Minh Tâm, 27 tuổi, người dân tộc Khmer, đã và đang âm thầm gìn giữ âm sắc truyền thống từ nhạc ngũ âm trong đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào Khmer. Với tình yêu sâu sắc đối với âm nhạc truyền thống, anh Tâm đã trở thành một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

Anh Tâm sinh ra trong một gia đình yêu nghệ thuật truyền thống Khmer, và đã được nuôi dưỡng bằng những âm thanh ngũ âm vang lên từ ngôi chùa trong phum sóc từ nhỏ. Bà và cha anh từng là nhạc công chơi các nhạc cụ Khmer trước đây, và đã truyền tải tình yêu âm nhạc đến anh Tâm từ khi còn nhỏ. Những âm thanh ấy đã in sâu vào tâm hồn anh, và anh đã ao ước được chơi một lần.

Năm lên 11 tuổi, khi bạn bè cùng trang lứa còn mải chơi các trò chơi trẻ con, thì Tâm đã được tiếp xúc dàn nhạc ngũ âm, loại nhạc cụ truyền thống Khmer được hợp thành bởi 5 bộ nhạc, được làm từ 5 loại chất liệu khác nhau tạo nên 5 âm sắc riêng biệt gồm: Bộ đồng, bộ sắt, bộ mộc, bộ hơi và bộ da. Với tình yêu sâu sắc, chỉ trong một thời gian ngắn, anh Tâm đã chơi thành thạo và được chọn vào đội nhạc ngũ âm của chùa Khmer tại địa phương, đồng thời được theo đoàn đi biểu diễn khắp nơi mỗi khi có lễ hội.

Theo anh Tâm, cảm giác được hòa mình vào những bản nhạc dân gian từ các nhạc cụ ngũ âm trong lễ hội truyền thống Khmer, như tết cổ truyền Chôl Chnaam Thmây, lễ Sene Đôn-ta, Lễ dâng y Kathina… hay mỗi lần được biểu diễn ở các lần tổ chức sự kiện đều khiến anh thấy mình là một phần của văn hóa dân tộc mình. Đó không chỉ là âm nhạc, mà còn là linh hồn của cộng đồng Khmer.

Không chỉ là người biểu diễn, khoảng 4 năm nay, anh Tâm còn trở thành người gieo mầm âm nhạc khi trực tiếp dạy nhạc ngũ âm cho các em nhỏ tại các chùa Khmer trong địa phương. Những lớp học diễn ra đều đặn vào các dịp nghỉ hè, buổi tối hay dịp cuối tuần, thu hút các em nhỏ, thanh thiếu niên Khmer yêu âm nhạc truyền thống tham gia.

Không chỉ dừng lại ở việc truyền dạy, anh Tâm còn nghiên cứu, tìm tòi về quy trình làm ra nhạc cụ ngũ âm. Từ việc chọn loại gỗ, tre phù hợp, xử lý mặt trống đến cân chỉnh âm thanh, tất cả đều được anh tỉ mỉ. Dù gặp không ít khó khăn do không có sách vở hay thầy chỉ dẫn, nhưng bằng sự tâm huyết, tình yêu nhạc cụ truyền thống, anh Tâm đã tự học tập, tự tìm hiểu và tự chế tác thành công 4 loại nhạc cụ trong dàn ngũ âm, gồm: Rôneat Ek, Rôneat Thung, Rôneat Đek và trống và anh đã bán được nhiều nhạc cụ do anh tự làm cho các đội nhạc ngũ âm trong địa phương.

Giữa nhịp sống hiện đại ngày càng hối hả, việc một người trẻ dành trọn tâm huyết cho nhạc cụ truyền thống như anh Lý Minh Tâm đã giúp bản sắc Khmer không chỉ được gìn giữ, mà còn tiếp tục được lan tỏa bền vững trong cộng đồng dân tộc Khmer. Một hành trình âm nhạc đáng nể và rất đáng trân trọng của một người trẻ có tâm huyết với văn hóa của dân tộc mình. Có thể thấy, vai trò của người trẻ trong việc giữ gìn văn hóa không chỉ là tham gia vào những hoạt động tại địa phương mà còn có thể lớn hơn thế, tiếp nối với những thế hệ sau.