Nhà thơ Walt Whitman đã từng đặt ra một câu hỏi sâu sắc và có tính ứng dụng cao trong cuộc sống hàng ngày: ‘Liệu bạn có nghĩ rằng mình kém may mắn hơn những người khác?’ Câu hỏi này vẫn còn nguyên giá trị trong thời đại ngày nay, khi mà xã hội thường coi trọng của cải và thành công đến mức đôi khi con người quên mất giá trị đích thực của cuộc sống.
Với vai trò là một giáo viên tiếng Anh tại Cao đẳng Liberal Arts ở Massachusetts, tôi có cơ hội được chia sẻ những bài thơ của Walt Whitman với sinh viên của mình. Trong một khóa học về ‘Giọng nói của Thế giới Mới’, chúng tôi đã dành thời gian để đọc và phân tích các tác phẩm của ông, bao gồm cả ‘Bài hát cho các nghề nghiệp’. Đây là một bài thơ sáu phần, trong đó Whitman ca ngợi những người lao động trên khắp các thành phố và trang trại – từ những người làm ruộng, vắt sữa, xay bột, làm sắt, thổi thủy tinh, đến những người làm bánh, đầu bếp, thợ mộc, thợ nề, bác sĩ phẫu thuật và thợ may.
Qua những câu thơ của mình, Walt Whitman muốn gửi gắm một thông điệp về giá trị của mỗi con người, bất kể tầng lớp, giới tính, chủng tộc, tôn giáo hay nghề nghiệp. Ông cho rằng mỗi người đều có giá trị không thể đo lường được và đều xứng đáng được tôn trọng. Thông điệp này không chỉ là một lời khích lệ cho những người lao động bình dị mà còn là một sự thách thức đối với những quan niệm xã hội thường coi trọng quyền lực và chủ nghĩa ưu tú.
Tôi nhớ lại một lần, khi tôi hỏi sinh viên của mình: ‘Tại sao chúng ta phải quan tâm đến những điều này?’ Một cô sinh viên đã trả lời: ‘Bởi vì tất cả đều quan trọng. Cuộc sống của chúng ta và công việc chúng ta làm đều có giá trị.’ Cô đã hiểu được thông điệp trung tâm của nghệ thuật Whitman và thấy được ý nghĩa đích thực của cuộc sống nằm không chỉ ở thành công hay của cải, mà còn ở giá trị của những mối quan hệ và đóng góp cho xã hội.
Trong một xã hội thường coi trọng quyền lực và chủ nghĩa ưu tú, thơ của Whitman là một lời nhắc nhở kịp thời về giá trị của mỗi con người. Ông cho rằng hạnh phúc không gắn liền với của cải, mà gắn liền với những con người khác. Điều này không có nghĩa là ông không công nhận thành công hay đóng góp của cá nhân, nhưng ông muốn nhấn mạnh rằng giá trị đích thực của con người nằm ở khả năng kết nối và chia sẻ với người khác.
Walt Whitman kết thúc ‘Bài hát cho các nghề nghiệp’ với một lời khẳng định thanh lịch. Ông ca ngợi người ca sĩ hơn là bài hát, người giảng đạo hơn là bài giảng, và người thợ mộc hơn là bục giảng đường mà anh ta đã xây dựng. Ông tuyên bố: ‘Khi một khóa học của trường đại học thuyết phục như một người phụ nữ đang ngủ và đứa trẻ thuyết phục, khi vàng được đúc trong hầm cười như con gái của người canh đêm… tôi sẽ đưa tay đến họ và tạo ra nhiều điều tuyệt vời như tôi làm với nam và nữ.’ Đây là một lời kêu gọi đến tất cả mọi người, bất kể nghề nghiệp hay tầng lớp, hãy nhận ra giá trị của mình và đóng góp cho thế giới.
Giọng nói của Walt Whitman là một liều thuốc tốt cho chúng ta ngày nay. Dù ở đâu, trong lớp học hay trên tàu điện ngầm, ông đều gọi chúng ta đến với nhân loại chung của mình. Hãy mở mắt ra, ông đang nói, để nhìn thấy những người xung quanh bạn, cho dù là kỹ sư hay người giặt đồ. Và hãy để ý đến nụ cười của con gái người canh đêm. Whitman đã để lại cho chúng ta một di sản văn học quý giá, không chỉ là những bài thơ mà còn là một cách nhìn về cuộc sống và giá trị của con người.